İnsanlığın "antibiotik qıyamətinin" eşiyində ola biləcəyi deyilir. Bugün nadir olan xəstəliklərin yenidən görüldüyü, təmasla bulaşan infeksiyaların insanları öldürəbildiyi, üzlərin çox daha sızanaqlı olduğu bir gələcək gözləyir insanlığı?
Elm adamları hər cür antibiotikə müqavimətli bir bakteriya tapdılar. Bu bakteriya, müdafiə bacarıqlarını digər mikroblara da köçürə bilər.
Və beləcə dərmana müqavimət dünya səviyyəsində yayıla bilər və bilinən infeksiyalar yenidən müalicə edilə bilməz hala gələ bilər.
Antibiotiklərlə əlaqədar işə qatılan, Cardiff Universitetindən Prof. Timothy Walsh, BBC-yə etdiyi şərhdə "Artıq problem, qlobal səviyyədə dərmana müqavimətin olub olmayacağı deyil, bunun nə zaman baş göstərəcəyidir", deyir. Və bu vəziyyətin insanlığı antibiotiklərin kəşf edilməsindən uzun zaman əvvəl yerinə gətirə biləcəyi ifadə edilir.
Antibiotikin kəşfindən əvvəl həyat necə idi?
Hal-hazırda təmas yolu ilə keçən infeksiyalara yol açan bakteriyalar, yalnız sadə bir klinik səfəri və müəyyən bir müddət antibiotik müalicəsi tələb edir.
Keçmişdə isə bu xəstəliklər ümumiyyətlə müalicə edilə bilmir və ölümcül ola bilirdi. Xəstəlik adamı öldürmədən əvvəl də qorxunc fiziki pozulmalara səbəb ola bilirdi.
Antibiyotiktən əvvəl vərəm xəstəliyinin ənənəvi müalicəsi də açıq və təmiz havaydı.
Əsasən ağciyərləri hədəf alan, amma bədənin digər bölgələrini də, məsələn, ifrazat vəzlərini, sümükləri və sinir sistemini məhv edən vərəm, İngiltərədə bol idi və mikrob, asqıran öskürən insanlarla sürətlə yayılırdı.
Vərəmin indiki vaxtda nadir bir xəstəlik halına gəlməsi, antibiotiklər sayəsində oldu.
Əvvəllər bir kağız kəsiyi belə öldürüldü. Əslində infeksiyaya yol açan hər hansı bir şey ölümcül ola bilirdi.
Buna hər cür əməliyyat da daxil idi.
Və gələcəkdə, eynilə keçmişdə olduğu kimi bədənin sağalabilməsi üçün müqavimətini artırmaq məqsədiylə antibiotik verildiyi hallar daha təhlükəli olacaq. Məsələn, xərçəng müalicəsində, kemoterapi və radyoterapi.Ya da orqan nəqlləri kimi, immunitet sisteminin antibiotiklərlə basdırılması lazım olan hallarda.Antibiotiklərin kəşfindən əvvəl doğum etmək də, çox daha təhlükəli idi. 1930-cu illərə qədər ana və körpə ölümləri davam etdi. Daha sonra sürətlə azalmağa başladı.
Gələcək üçün ümid varmı?
Əlbəttə. Çünki insan, qərarlı və ağıllıdır. Dərman şirkətləri yeni antibiotiklər inkişaf etdirməyə çalışırlar.
Ancaq bu, deyildiyi qədər asan bir iş deyil. 1980-ci illərdən bu yana yeni bir qrup antibiotik kəşf edilməmişdir.
Bununla birlikdə, bakteriyalarla mübarizə aparmaq üçün başqa dərmanlar da ola bilər. Elm insanları böcəklərdən orqanik kombinasiyalar meydana gətirməyə çalışır.
Hətta nanotexnologiya ehtimalı belə söz mövzusu ola bilər. Yəni son dərəcə kiçik cihazlar bədənə yerləşdirilərək bakteriyalarla bir-bir mübarizəyə girişəbilir. Və ayrıca fermaçılarla həkimlərin da, qlobal səviyyədə edə biləcəkləri dəyişikliklər ola bilər.
Avropa, ferma heyvanlarına, böyümələrini artırmaq üçün antibiotik verilməsini qadağan etdi. Amma bu tətbiq dünyanın başqa yerlərində hələdə davam etdirilməkdədir.Çində antibiotiklərə müqavimətli bakteriyaların çıxmasının bir səbəbi də budur.
Həkimlər, şəkər paylayar kimi, reseptlərə antibiotik yazmamaları üçün böyük təzyiq altındadırlar.
Əvvəlki illərdə soyuqdəymə kimi viruslarla keçən yoluxucu xəstəliklərdə antibiotiklər bir işə yaramadığı halda, bəzi həkimlər xəstələrə bu dərmanları verirdi.
Bizlər də tutumumuzu dəyişdirə bilərik. Antibiotik müalicəsinə başladığımızda, özümüzü yaxşı hiss etsəkdə həkimin verdiyi müalicəni başa çatdırmaq lazımdır.
Bu, bakteriyanın inkişaf etməsində maneə törətməkdə həqiqətən də faydalıdır.
Gələcəkdə dərmana müqavimətli bakteriyaların bədəninizə girməsini istəmirsinizsə, təmizlik qaydalarına diqqət etmək də şərtdir.
Tez-tez əl yumaq lazımdır. Xüsusilə də, yemək hazırlayarkən.
XƏBƏR LENTİ
Növbəti qışda daha sağlam olaq!
Kətan toxumunun zərərləri
Ateist alim o dünyanın olduğunu təsdiqlədi - MARAQLI SƏBƏB
100 gün sonra planetdə 181 insan qalacaq
Kimdir fəqir?
Novruz yarmarkaları açıldı: yeni ünvanlar
Dəbdən düşməyən geyimlər
Qadın.Netin-kalori cədvəli
Məktəblərdə telefon qadağan olunsunmu?
Evdə hazırlaya biləcəyiniz 3 üz maskası
"Orta məktəb şagirdləri dərslikləri başa düşmürlər"
Yeni reytinq sistemi
Bu ərzaqlar bahalaşdı
Sinem Kobaldan örnək davranış
"Bir aşk iki hayat" təqdim edildi-VİDEO/FOTO
Seda Sayanın saatlı ayaqqabısı qalmaqal oldu-FOTO
Bakıda benzin krizi: yanacaqdoldurma məntəqələrində satış dayandırılıb
Dünyada 450 milyondan çox adamın psixi və ya nevroloji problemləri var
Picassonun 26 milyonluq rəsminə görə HƏBS OLUNDU
6 yaşlı uşaq ayda 3 milyon dollar qazanır-FOTO
Alişan ikinci dəfə nişanlandı - FOTO
Təhsil Nazirliyi vətəndaşların qəbulunu avqustun 31-dək dayandırdı
Yol polisi Hillari Klintonu cərimələdi
Viza ən geci 3 günə veriləcək
Uşaqların dəstəyə daha çox ehtiyac duyduğu dövr
Erməni işğalçılarının hərbi texnikasının məhv edilməsi görüntüləri - VİDEO
Sürpriz alma şirniyyatı (foto resept)
İranla AEBA arasında nüvə danışıqları başladı
ABŞ Senatı Suriya üzrə qətnaməni sentyabrın 11-də səsə qoya bilər
Su içmək üçün 7 səbəb
Günün ulduz falı
Məşhur serial yenidən çəkilir - VİDEO
94 kiloqram arıqlayıb heyran etdi - FOTO
"Instagram"la bağlı xəbər var
Ayaqları ölü dərilərdən necə təmizləməli?
Azərbaycanda yeni zavod açılacaq-SƏBƏB
Mətbəx mebelləri
"Çukur"un yeni mövsüm tizeri - Video
Zooparkdan 14 şir qaçdı
Cariyələrin kosmetika qabında nələr olurdu? (1)
Azərbaycanda qəlyandan istifadəyə qadağa
Azərbaycanda mobil telefonlar üçün sinxron tərcümə sistemi hazırlanıb
Hərbçilər üçün bina
Pomidorun yararları
Çilli insanların bilməli olduqları
Şirvandakı partlayışla bağlı yaralıların sayı AÇIQLANIR - YENİLƏNİB
Övlad qatili
Baş onkoloqdan ÇAĞIRIŞ: "Xərçəngin müalicəsi var, lakin..."
Xalq artisti Zeynəb Xanlarovanın ad günüdür
"Qarpız dilimləri" peçenyesi (foto resept)
- ŞƏRHLƏR