Menisk yırtığı nədir?
Bədənimizdə ən çox yaralanan bölgələrdən biri də mensiklərimizdir.Menisklər diz bölgəsində ən böyük iki sümüyün kəsişdiyi nöqtədə “C” şəklində mövcud olan incə yastıqcıqlardır. Dizdə yuvarlaq bud sümüyü (femur) ilə düz qamış sümüyünün (tibia) uyğun bir oynaq yaratması, yükün daşınması, bir çox istiqamətə dönmə hərəkəti edə bilməsini,femur (bud sümüyü) və tibia (qamış sümüyü) arasındakı güc tarazlığının təmin olunması kimi vəzifələri də yerinə yetirir.
Futbol kimi qarşılıqlı təmas idmanlarında dizin dönməsi, ani hərəkətlərdə meydana gələn qatlanma, tək diz üstünə yük düşdükdən sonra menisklər yırtıla bilər. İdmançılarda bu yaralanmalara ön xaçabənzər bağ (ÖXB) qopması da görülə bilər. İrəli yaş qrupunda isə menisklər hər hansı bir travma olmadan dizdə inkişaf edən degenerasiya və qığırdaq zədələnməsinə bağlı olaraq yırtıla bilər. Bundan başqa, hər yaş qrupunda bir travma olmadan degenerasiyaya bağlı yırtılmalar görülə bilər.
Əlamətlər və şikayətlər
Diz içərisindən eşidilən səslər menisk yırtığının ilk əlamətləri ola bilər. Dizdə şişk
inlik inkişaf edənə qədər idmançılar oyuna davam edə bilərlər ya da gündəlik fəaliyyətləri davam etdirə bilərlər. Ancaq şişkinlik inkişaf etdiyi zaman da şikayətlər olur. Şikayətlər 24 – 48 saat içərisində inkişaf edir.
–Dizdə gərginlik və şişlik
–Oynaq hərəkəti açıqlığında azalma
–Dizdə maye toplanması
–Meniskin yırtıq hissəsi oynaq içinə düşdüyü zaman kilitlənmə olması
Diaqnozu
Həkiminizə hər şeyin hansı travma ilə necə başladığını izah edin, həkiminiz müxtəlif manevrlər ilə dizinizi müayinə edəcəkdir. Ayırıcı diaqnoz üçün rentgenlər və menisklərin görüntülənməsi üçün MRT (maqnit rezonanas tomoqrafiya) istənilə bilər.Dizin kilitli qaldığı hallarda artroskopik müayinə edilə bilər. Menisk yırtıqları bir neçə növdə ola bilər.
İdmançılarda dönmədən sonra yaranan şaquli ya da vedrə qulpu şəklində yırtıqlar,
Gənc atletlərdə daim təkrarlayan tipdə travmalar sonrası qoşma kimi yaranan radial və ya dimdik tərzində yırtıqlar
Yaşlılarda qığırdaq pozulmasına bağlı yaranan horizantal ya da iç tərəf yırtıqları sayıla bilər.
Menisk yırtıqlarının ilkin müalicəsi RİCE olaraq qısaldılmış protokoldur:
–Rest(istirahət)
–İce (buz tətbiqi)
–Compression ( spirtli bint ilə sarılması)
–Elevation (dizin yuxarıda saxlanılması) şəklindədir.
Bu müalicədən sonra dizdə kilitlənmə və xroniki şikayətlər olmazsa müalicə istirahət müddəti boyunca davam edir və yekunlaşır. Meniskin yalnız 1/3 xarici (oynaq zarına yaxın) hissəsində qan dövranı var. Bu bölgələrdə ki yırtıqlarda meniskin öz qidalanması sayəsində yaxşılaşa bilər. 2/3 iç bölgədə isə tam yaxşılaşma olmaz. Yenə də hər zədələnmiş menisk öz əlamətini göstərəcək deyə bir qayda da yoxdur.
Menisk cərrahiyyəsi
Cərrahi müalicə meniskin sağalmadığı və şikayətlər yaranmağa davam etdiyi zaman planlaşdırılır. Menisk cərrahiyyəsi günümüzdə sadəcə artroskopik cərrahiyyə ilə aparılır.
Yırtılmış və şikayətə səbəb olan menisk yırtıqları qığırdaqda yeyilmə və gələcəkdə daşlaşmaya səbəb olur. Gənc, fəal həyat tərzi sürən şəxslərdə menisk yırtıqlarının əməliyyat edilməsi daha məqsədə uyğundur. Yırtığın tipinə, bunula birlikdə inkişaf edən patologiyanın olub olmaması, xəstənin yaşına görə həkim uyğun müalicəni planlaşdırır. Cərrahiyyədən sonra reabilitasiya müalicənin mühüm bir mərhələsidir. 2 tip menisk cərrahiyyəsi vardır.
1.Meninsektomi (yırtıq meniskin çıxarılması)
Ən çox tətbiq edilən diz artroskopik cərrahiyyəsidir.Zərbə alan menisk hissəsi kəsilərək çıxarılır. Kiçik yırtıqlarda da meniskin kiçik bir hissəsi çıxarıldığı üçün xəstələrdə hər hansı bir funksional itkiyə səbəb olmaz. Meniskin 1/3 hissəsinin sağalma şansı olmadığı üçün çıxarılır. Yenə çox hissəli böyük yırtıqlar da çıxarılma məcburiyyətində ola bilər. Menisk çıxarılmasının üstünlüyü xəstələrin əməliyyatdan 4 saat sonra yeriməsidir və 3 həftə sonra idman edə bilmələridir.
Bu üsulun çatışmazlıqları isə meniskin böyük bir hissəsinin yırtıq olduğu hallarda isə meniskin böyük bir qismi bəzən tamamilə çıxarılır ki bu ciddi bir funksional pozğunluğa bağlı zaman içərisində diz ağrılarına və daşlaşmaya səbəb ola bilər. Bu səbəbdən lazımsız hallarda meniskin çıxarılmaması, tikilməsi məsləhət görülür. Meniskin çıxarılmasına bağlı olaraq yaranan ağrılı hallarda gənc xəstələrdə ölüdən menisk nəqli lazım ola bilər.
2.Menisk tikilməsi
Texniki olaraq son dərəcə çətin və təcrübəli diz cərrahları tərəfindən edilməsi lazım olan bir prosesdir. Meniskin 2/3 xarici (oynaq zarına yaxın) qismi yaxşılaşma potensialı göstərir. Yenə bu 2/3-lük xarici region menisk funksiyalarının 90% -ı yerinə yetirir. Bu səbəblə bu bölgədəki yırtıqlar mümkün qədər tikilməlidir.
Bu üsulun üstünlüyü odur ki,menisk yaxşılaşdığı zaman uzun müddətli diz funksiyası bərpa olunmuş olur. Çatışmazlıqları isə əməliyyatdan sonra 6-8 həftə qoltuqağacından istifadə edilməlidir, 10% tikilən yırtığın sağalmaması, idmana geri qayıtmaq 3-4 ay vaxt alır. Əsas qayda; Tikilə biləcək bütün menisk yırtıqları tikilməlidir,çıxarılmamalıdır.
Fuad Nəzərov
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Bu da İŞİD-in qırıcıları
Mənzillər ucuzlaşıb, torpaq isə...
Bu il təhsildə nələr olacaq?
Münasibətinizin qeyri-sağlam olduğu göstərən hallar
"Azərbaycan telekanallarında çal-çağır, şou-biznes verilişləri bağlansın"
Bakı-Sumqayıt yolunun dərdinə çarə tapılır
Armen Sarkisyan: “Ermənistan həm müharibədə, həm də beynəlxalq platformalarda məğlub olub”
Ramzan Kadırov üsyan etdi
Con Frenç Sloanın rəsmləri
Məşhurların dəyişən tərzi
Bakı sakinlərinə küçəyə çıxmamaqla bağlı XƏBƏRDARLIQ
Ördək dimdikli dinozavr növü tapıldı
Hande Erçel yeni layihə ilə ekranlara qayıdır
Gənc yazar Aysel Əlizadə(müsahibə)
Latviyada rekord istilər gözlənilir
ÜST-dən qrip peyvəndinin koronavirusa təsiri barədə AÇIQLAMA
Dövlət Sərhəd Xidmətinin rəisi vətəndaşları qəbul edib
Suqovuşanda Azərbaycan bayrağını qaldıran hərbçiyə ev verildi
Daxili İşlər Nazirliyindən əhaliyə XƏBƏRDARLIQ
Pandemiya dövründə mağazadan necə alış-veriş etməliyik?
Serenay Sarıkaya və Cem Yılmaz EVLƏNİR-FOTO
Gürcüstandan Azərbaycana Qarabağla bağlı DƏSTƏK
Səhvən hesabına daxil olan 120 min dolları xərclədi - Məhkəmə
Vanqadan 2019-cu ilin PROQNOZU
Arıqlamaq tədbirləri
Mübahisələrdən sonra
Ananaslı və köklü keks (foto resept)
Parlaq gecəlik modelləri
Dəri kurtkalar
"Mən bəzi liderlər kimi saçımı boyatmıram"
Koronavirusdan SAДћALMAQ MÜMKÜNDÜR: ÜST açıqladı - VİDEO
Bu gün ilin ilk Ay tutulması baş verəcək
"Rüstəm İbrahimbəyovun siyasətə qoşulmağının məntiqi anlamı yoxdur"
Gəncədə həndbol üzrə açıq birinciliyə yekun vuruldu
Koronavirusun ötürülməsi ilə bağlı daha bir mifə son qoyuldu
Dünyanın ən yaşıl çimərliyi
HEÇ BIR KƏSIN ÖZ HƏYATI ILƏ OYNAMAĞA HAQQI YOXDUR
Faydalı məsləhətlər
Bu il baş verəcək nadir hadisələr:Almaz yağışı
Bakıda ən bahalı yaşayış evinin qiyməti - 3.3 milyon
Ermənilərə qan udduran igidimizi siz də tanıyın - VİDEO
Əhməd Davudoğludan şok açıqlama
Qız uşaqlarını təhlükədən necə qorumalı?-VİDEO
Helikopterdən dəvətnamə atdılar - Video
Lənkərana dolu yağıb, təsərrüfatlara ziyan dəyib
Bişkekdə Heydər Əliyev adına park salına bilər
Victorias secret-dən bəyəndiklərim
Gələn həftə son 68 ilin ən nadir hadisəsi baş verəcək
Google-da işə katerlə gedirlər
Orucluğun qadağan edildiyi ölkəni su basdı, ölənlər var
- ŞƏRHLƏR