Fövqəl-şəffaf saflıq. Digər planetlər belə parlaq deyillər. Yer kürəsi sadəcə mavidir... Yavaş-yavaş Edem uzaqlaşırdı. “Necə də safdır” – deyə koordinator fikrini ifadə etdi. Bilirsən...ehtimal nəzəriyyəsinə görə daha da safları var...
“Edem” kosmik gəmidə kainatın sirrlərini çözmək üçün səyahətə çıxmış kosmonavtların qəzaya uğramasından bəhs edən birinci əsər olmasa da, addımbaaddım qəribə situasiyalar, problemlər və sualları ilə bizi tupik qarşısında qoyur. “Edem” sadəcə elmi-kosmik fantastika deyil, o janrının klassikası hesab edilməlidir. Edem sadəcə hazır məhsulu təqdim etmir, “Edem” fəlsəfədir, bizi düşünməyə vadar edən yarım fabrikatdır. Stanislav Lem məni öz ölçüyəgəlməz intellekti və fantaziyası ilə heyran etdi.
Nədir insanı kosmik səyahətlərə bu qədər çox maraq göstərməyə vadar edən? Məgər bu maraq o maraq deyilmi ki, nə vaxtsa Magellanı, Kolumbu, Marko Polonu, Şirvanini dünyaca məşhur səyyah etdi? İnsan elə bir canlıdır ki, ətrafını nə qədər çox öyrənirsə, bir o qədər öz-özünü böyüdür, allahlıq iddiasına çalışır. İnsanın düşməni birdir: qeyri-müəyyənlik. İnsan qeyri-müəyyənliyə müharibə açıb yarandığı gündən. İnsan öyrənir və əbədiyyən də öyrənəcək. Çünki nə qədər öyrənəcəksə, kainat da bir o qədər yeniliklər yaradacaq. İnsan nə böyüyüəcək, nə də kiçiləcək...
Əsərin əsas mövzusu kosmik gəmiləri qəzaya uğrayan astronavtların Edem planetindəki canlılarla kontakda girmək istəmələrindən ibarətdir. Yer kürəsinin arşını ilə ölçsək, Edemdəki canlılar olduqca “qəribə”-dirlər. Astronavtlar ilk əvvəl başa düşə bilmirlər ki, bu canlılar şüurludur, yoxsa təkamülün ibtidai mərhələsində ilişib qalmış varlıqlardır. Bu sual oxucunu kitabı vərəqbəvərəq kosmik səyahətə həvəsləndirir. Bu sivilizasiyanın nümayəndələrindən birisi ilə ünsiyyətdən sonra Yerdən gələn “gəlmə”-lərə çox şey aydın olur. Bu cəmiyyətin insan cəmiyyəti ilə həm oxşar, həm də fərqli cəhətləri var. Oxşar cəhətlərdən – sivilizasiyanın inkişafının ilkin mərhələlərində hər hansı bir şəxsiyyətin sonra hansısa qrupun, son zamanlarda da anonim hakimiyyətin olmasını, təcrübə keçirərək sahib olduqları bədənlərini dəyişdirmək istəklərini göstərmək olar. Gördüyümüz kimi yazıçı bizə bizim gələcəkdə baş verəcək və indiki dövrdəki problemlərimizi fantastik proza dili ilə çatdırır.
Romanın əsas ideyasını insanın digər sivilizasiyaların həyatına qarışmaq hüququna sahib olmadığını özündə ehtiva edir. Bu ideya ətrafında romanın qəhrəmanları bir çox fəlsəfi, psixoloji və yeri gələndə də əxlaqi mühakimələr yürüdürlər ki, bu mühakimələr kifayət qədər maraqlı və dəyərlidir. Bu səbəbdən kitabda dialoqlar və fərziyyələr boldur. Bu xüsusiyyət müəyyən mənada yaxşıdır. Sizi deyə bilmərəm, amma mən dialoqlarla zəngin romanları, kitabları sevirəm. Çünki belə olduqda darıxmağa macal tapmadan, kitabda süjet axtarmadan, kitabın süjeti ilə, bir növ çay axını ilə üzərək qarşıma çıxan mənzərələrdən həzz alıram. Əlbəttə, kitabdakı dialoqlar mənasız olmamalıdır. Bu əsərdə olduğu kimi elmi-fantastikaya əsaslanan fərziyyələr, mülahizələr və uzaqgörən təfəkkürün məhsulları olmalıdır. Belə olduqda oxucu səhifəni çevirdikcə romanı davam etmək üçün yeni-yeni motivlər, bir növ bəhanələr qazanır. Fantastika sözününü qarşısında “elm” sözünün olması məhz onun sistemli və qarşılıqlı əlaqədə olan konsepsiyalar, mülahizələr və əsaslarla zəngin olmasını bildirir.
Romandakı macəraları xəyal etmək həzzvericidir. Romandakı təsvirlər “söhbət nədən gedir?” sualını bünövrə suala çevirir. Hətta disleksiyası (irihəcmli əsərləri oxuya bilməmək) olan insanlar da bəlkə də, marağa gəlib bu patologiyadan xilas ola bilərlər. Hər şey mümkündür. Yaxın bir dost belə demişdi: “İnsan təxəyyülünün məhsulları ya keçmişdə olub, ya da gələcəkdə gerçəkləşəcək”. Başqa cür ola bilməz. Bu böyük sirr, böyük və universal qanundur. Bundan istifadə etmək lazımdır.
Beləliklə “Edem” həm orada qəzaya düşən astronavtlar, həm də mənim üçün unudulmaz bir planet oldu.
İbrahim Niftiyev
XƏBƏR LENTİ
Böyük Vətən müharibəsinin 93 yaşlı veteranı təltif olundu
“Oskar” müsabiqəsində iştirak qaydaları dəyişdi
Müasir avadanlıqlar həkimlərin yerini tuta bilərmi?
Ətli pendirli börək (foto-resept)
2017 Amerika Musiqi Mükafatları sahibləri
Bir ailədə iki rekord: Bacı-qardaş 700 bal topladı - FOTO
Prezident bir qrup hərbi qulluqçunu “Laçının azad olunmasına görə” medalı ilə təltif edib - SƏRƏNCAM
Bergüzar Koreldən GÖZLƏNİLMƏZ Etiraf
Havalar soyuyur, yağış yağacaq
Avtomobil
Alişan yoldaşının saçından yazdı-FOTO
Ən qənaətcil superkompüter odur
Beren Saat üzüyünü çıxartdı-FOTO
Rus bölməsi abituriyentlərinin nəzərinə
HAVA necə olacaq?- 6 yanvar
Gələn il əməkhaqlarının və sosial müavinətlərin artırılmasına 600 mln. manatdan çox vəsait ayrılacaq
Siqareti tərgitdikdən sonra qidalanma
Moskvada təyyarə qəzası
Yağ yandıran cəfəri suyu
Görünməyən güzgülər
Məşhur azərbaycanlı yazıçı: "O, böyük adam idi..."
Narın faydası və zərəri
Azərbaycanda internet kəsintisi bank sektoruna təsir edib
Sevgini qoru
HAVA necə olacaq?
Bu şəxslərin əməkhaqqı 50% artırıldı - SƏRƏNCAM
Nazirlik rəsmisi: “Payız aylarında ikinci dalğanın olması ehtimal edilir”
Əlillərə avtomobillər verildi
Ağdərə yaxınlığında düşmənin hərbi kolonu pusquya salınaraq məhv edilib - RƏSMİ
Uşaqlar yalan danışdıqda necə davranmalı?
Qənirə Paşayeva Dondar Quşçuda erməni mərmisi düşən evdə - VİDEO
İlham Əliyev məmurlara son xəbərdarlığını etdi
Çində meydana çıxan yeni virus ikinci pandemiyaya səbəb ola bilər? - Mütəxəssislər açıqladı
Hazal Kayanın dünən doğulan oğlu - FOTO
Vatsapdan YENİLİK
İki ay ərzində küçəyə çıxma qadağası təklif edilib - RƏSMİ
Estetiksiz FOTOsu yayıldı – hamı heyrət etdi
Prezident ailəsi ilə Maksim Qalkinin yaradıcılıq axşamında - FOTO
Osmanlı sultanının saatı 1,1 milyona satıldı – FOTO
Uşaqların sosial-psixoloji inkişafı-12
Hamiləlikdə cinsi istəksizliyin 10 səbəbi
Aksesuar sevən xanımlar üçün
Bakı Tikiş Evindən sosial şəbəkələrdə yayılmış xəbərlərə RƏSMİ MÜNASİBƏT
Sərt karantin günlərində ev heyvanlarını gəzdirmək olar? - AÇIQLAMA
Bacı-qardaş davası
Uşağı kimə verməli?
Məşhurların pəhriz siyahıları (1)
“WhatsApp”da YENİLİK!
Füzulinin azad olunması uğrunda döyüş gedir: Düşmənin dörd tankı məhv edildi - RƏSMİ
Əlvan qızılgül
- ŞƏRHLƏR