50 il əvvəl qitələrin hərəkət etdiyi fikri, bir çox geoloq tərəfindən rədd edilirdi. Bu anda müasir elmin işığında Plitələrin tektonikası nəzəriyyəsi olaraq bilinən bu nəzəriyyə demək olar ki, bütün geoloqlar tərəfindən istisnasız qəbul edilir. Bu günə qədər əldə edilən və bir çox fərqli elm sahəsindən gələn minlərlə dəlil bu nəzəriyyəni təsdiqləmişdir və indiki vaxtda geologiya daxilindəki ən güclü nəzəriyyələrdən biri olaraq varlığını davam etdirir.
Eynilə Təkamül nəzəriyyəsində olduğu kimi Plitələrin tektonikası nəzəriyyəsinə dair dəlilləri saymaqla bitməz, dağlar (hətta sıra dağlar) yaradacaq qədər dəlil var. Ancaq bu anda belə qitələrin hərəkət etdiyini haradan bilirik? Bəli, tam olaraq bu anda üzərində olduğumuz lövhə yüngülcə irəliləməkdədir. Bunu hiss edə bilmərik, çox yavaş bir dəyişmədir (eynilə təkamüllü dəyişmələr kimi). Lakin kifayət qədər təhsilliysək və hara, necə baxmamız lazım olduğunu biliriksə buhəqiqəti görməkasan olacaq.
Məsələn, vizualdakı fotoşəkil ABŞ-ın Kaliforniya əyalətindəki El Centro bölgəsində 1979-cu ilin oktyabr ayında meydana gələn 6.9 ballıq zəlzələdən sonra çəkilmişdir. Bu zəlzələ Imperial vadisini necə deyərlər, "yerindən oynatmışdı". Zəlzələdən əvvəl nizamlı bir şəkildə əkilmiş kələm tarlaları zəlzələdən sonra sürüşən plitələr nəticəsində fotoşəkildəki halını almışdır.
Bunun səbəbi bir-birinə doğru sürtünən iki plitənin bir-birlərinə görə və birdən hərəkət etmələri nəticəsində bu şəkildə qırılmaların meydana gəlməsidir. Bu qırılmalar bir anda böyük enerjilər ortaya çıxararlar və bunun yaratdığı titrəşmələr səthdə "zəlzələ" hesab edilər. Ancaq zəlzələdən başqa ayrı-ayrı insanlar tərəfindən təbiətdə gördüyümüzün əksinə daha nizamlı olaraq tikilmiş strukturlardakı (yollar, binalar, tarlalar kimi) sürüşmələr ilə də müşahidə edilə bilər.
Təbii ki, qitələrin hərəkətini görmək üçün mütləq layların qırılmasını gözləmək şərt deyil 1989-cu ildə NASA tərəfindən kosmosa göndərilən ilk GPS (qlobal mövqeləmə sistemi) peyki elm insanlarına lövhə hərəkətlərini görməmiz üçün yeni və birbaşa bir vasitə təqdim etdi. O gündən etibarın xüsusilə NASA Reaktiv Hərəkət Laboratoriyası Yerin orbitinə 2000-dən çox GPS peyki yerləşdirdi. Bunların hər biri Yerin müəyyən bölgələrini və o bölgələrdəki dəyişmələri izləməkdədir. Bu sırada, qitələrin illik bir neçə millimetrlik-santimetrlik hərəkətləri də bu həssas peyklər tərəfindən qeyd edilmişdir.
Yaşıl Elm
XƏBƏR LENTİ
Sarkozi Rusiyaya qarşı sanksiyaların ləğvinə çağırdı
Dövlət Sərhəd Xidmətinin rəisi vətəndaşları qəbul edib
Alla Puqaçova yenidən TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ- FOTO
Bir Hacıbaba Bağırov vardı...
Azərbaycana 30 santimetr qar yağdı
“Ulduz müharibələri”nin aktyoru öldü
Bloklanan “Email”i açmaq üçün mütəxəssisdən tövsiyə
Qadın güləşi üzrə açıq Azərbaycan Kuboku keçirildi
Düşmən Ağdam və Ağcabədini atəşə tutur - RƏSMİ
Azərbaycanda koronavirus yenidən alovlana bilər - XƏBƏRDARLIQ
Obama Amerika kəşf etmədi
Adobe photoshop (Dərs-10)
Vera otel qapısında qaldı-FOTO
Azərbaycanda insanlar falçılara niyə inanır?
Çin üsulu badımcan qızartması (foto resept)
Tramp daha iki hind quşunu xilas etdi
Bu yay küləkli günlərin sayı çoxalıb - İnstitut
Bu şəhərdə artıq avtomobil qəzaları olmayacaq
Sızanaqlar üçün kərəviz maskası
İŞİD Bakının neft yataqlarını vurmaqla hədələdi
Bakıda dünyanın ən iri miqyaslı festivalı təşkil olunacaq
Cəfərili çuğundur salatı (foto-resept)
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 4 APREL
Azərbaycanda zəlzələ olub
Ermənilər Qarabağdan qaçmağa başladı
Pensiyaçılara Bakı 2015 müjdəsi
Yüzlərlə tələbə köpükləndi
Yeni il axşamı hamilələr ehtiyatlı olsun
52 tatudan sonra tanınmaz hala düşdü
Üz deyil ki, sənət əsəridir
Çimərliyə gedənlərin DİQQƏTİNƏ: Bu qaydalara ƏMƏL EDİN
Sobada bişmiş badımcanlı makaron (foto-resept)
Kral cangüdəni ilə evləndi-FOTO
Macar kababı (foto reept)
Mənim gözəl Xaçmazım
500 illik məscid məhv olmaq üzrədir
Abituriyentlərin nəzərinə!
Beren Saatın bu addımı təəccübləndirdi-FOTO
Beren Saat və Kənan Doğulunun ayrılıq əbəri yayıldı-FOTO
Hava haqqında
Cennifer Lopezdən maraqlı addım-VİDEO
Azərbaycan "Facebook"da saxta səhifələrlə mübarizəyə başlayır
Dimedrol reseptlə satılmalıdırmı?
Ərəblərin brilyant təyyarəsi: sirr açıldı - FOTO
Ermənistan bir həftə sonra məhv edilmiş hərbçilərinin sayını açıqladı
İştahsız uşaqlara maraqlı yeməklər
Dişlər haqqında 5 maraqlı fakt
Almalı piroq (foto resept)
Erməni idmançılar Azərbaycana gəlməkdən imtina etdilər
Ana olmağa hazırlaşanlar, oxusanız məsləhətdir!
- ŞƏRHLƏR