Arxeopteriks və digər qədim quş fosilləri
Son dövrlərdə tapılan bəzi fosillər arxeopterikslə bağlı təkamülçü ssenarinin əsassızlığını başqa cəhətlərdən üzə çıxarmışdır.
1995-ci ildə Çində Onurğalılar Paleontologiyası İnstitutunda tədqiqatlar aparan Lianhay Hou və Zhonqhe Zhou adlı iki paleontoloq confuciusornis adlandırdıqları yeni quş fosili tapdılar. Arxeopteriks ilə eyni yaşda (təqribən 140 milyon illik) bu quşun dişləri yox idi, dimdiyi və tükləri isə dövrümüzün quşları ilə eyni xüsusiyyətləri daşıyırdı. Skelet quruluşu da dövrümüzün quşları ilə eyni olan bu quşun qanadlarında arxeopteriksdə olduğu kimi pəncələr vardı. Quyruq tüklərinə dəstək olan pygostyle (büzdüm sümüyü) adlı forma bu quşda da vardı. (Pat Shipman, “Birds do it… Did Dinosaurs?”, New Scientist, 1 fevral 1997, səh. 31)
Qısaca desək, təkamülçülər tərəfindən bütün quşların ən qədim əcdadı sayılan və yarı-sürünən qəbul edilən arxeopterikslə eyni yaşda olan bu canlı dövrümüzün quşlarına çox bənzəyirdi. Bu həqiqət arxeopteriksin bütün quşların ibtidai əcdadı olması ilə bağlı təkamülçü tezislərlə ziddiyyət təşkil edirdi. Çində 1996-cı ilin noyabrında tapılan başqa bir fosil aranı bir az da qarışdırdı. 130 milyon yaşındakı liaoningornis adlı bu quş L.Hou, L.D.Martin və Alan Feduççia tərəfindən “Elm” (Science) jurnalında dərc edilən bir məqalədə xəbər verildi. Liaoningornis dövrümüzün quşlarında olan uçuş əzələlərinin birləşdiyi döş sümüyünə malik idi. Digər xüsusiyyətləri ilə də bu canlı dövrümüzün quşlarından fərqlənmirdi. Yeganə fərqi ağzında dişlərinin olması idi. Bu vəziyyət dişli quşların heç də təkamülçülərin iddia etdiyi kimi, ibtidai quruluşa malik olmadıqlarını göstərirdi. (“Old Bird”, Discover, 21 mart 1997)Belə ki, Alan Feduççia “Discover” jurnalında dərc edilən şərhində liaoningornisin quşların mənşəyinin dinozavrlardan gəldiyi iddiasını əsassız olduğunu bildirmişdi. (“Old Bird”, Discover, 21 mart 1997)
Arxeopterikslə bağlı təkamülçü iddiaları təkzib edən başqa bir fosil isə eoalulavis oldu. Arxeopteriksdən 25-30 milyon il daha gənc, yəni 120 milyon yaşında olduğu söylənilən eoalulavisin qanad quruluşu eynilə dövrümüzdəki bəzi uçan quşlardakı kimidir. Bu da 120 milyon il əvvəl dövrümüzdəki quşlardan bir çox cəhətdən fərqi olmayan canlıların uçduqlarını sübut edirdi. (Pat Shipman, “Birds Do It… Did Dinosaurs?”, səh. 28)
Beləliklə, arxeopteriks və digər arxaik quşların heç birinin ara keçid forması olmadığı qəti şəkildə sübut edilmiş oldu. Fosillər fərqli quş növlərinin bir-birlərindən təkamül yolu ilə törədiklərini göstərmirdi. Əksinə, dövrümüzün quşlarının və arxeopteriksə bənzər bəzi xüsusi quş növlərinin birlikdə yaşadıqlarını sübut edirdi. Bu quşların bəzilərinin, məsələn, confuciusornis və ya arxeopteriksin nəsli kəsilmiş, dövrümüzə ancaq az saydakı quş gəlib çatmışdır.
Dünyanın ən qədim quşu
Son dövlərdə Çindəki qazıntılarda tapılan yeni canlı qalığı dünyanın ən qədim quşu qəbul edilən Archaeopteryx-i ikinci sıraya keçirib. Paleontoloqlar Aurornis xui adlandırılan yeni quş növünün Archaeopteryx-dən 10 milyon il əvvəl yaşadığını bildirirlər.
Aurornis xui Çinin Liaoninq əyalətindəki Yaoluquo şəhərində aparılan arxeoloji qazıntılarda tapılıb. Aurornis xui eyni zamanda “quş, yoxsa tüklü dinozavr?” mübahisəsi gedən Archaeopteryx-in yenidən quş xəritəsinə əlavə edilməsinə səbəb olub. İlk dəfə 1861-ci ildə kəşf edilən Archaeopteryx elm adamları tərəfindən dünyanın ən qədim quşu qəbul edilmişdi. “The Guardian” internet səhifəsinin verdiyi məlumata əsasən qırqovul böyüklüyündə olan Aurornis xui-nin uzun pəncələri və quyruğu var. Quyruğundan dimdiyinə qədər uzunluğu 50 sm olan quşun ön və arxa ayaqları Archaeopteryx-ə bənzəyir.
Yaoluquonun lilli qayalıqlarında 153-165 milyon il əvvəl əmələ gəlmiş fosil Yuzhou Fosil və Geologiya Parkında elm adamları tərəfindən bir fosil tacirindən satın alınıb.
“Nature” jurnalında dərc olunmuş Aurornis xui fosili üzərindəki tədqiqat quşun 10 milyon il fərqlə Archaeopteryx-dən daha yaşlı olduğunu göstərib. Eyni zamanda Archaeopteryx-i yenidən quş aləminə aid edib.
“Şəfəq quşu” mənasını verən Aurornis-in fosilində quşun quyruğu, boynu və sinəsinə aid izlər var. Fosili tədqiq edən tədqiqatçılardan İngiltərənin Sautqempton Universitetindən paleontoloq Qaret Dayk “çox mühüm fosil əldə etmişik. Aurornis dünyanın ən qədim quşu hesab edilən Archaeopteryx-i ikinci sıraya keçirdi” deyib.
R.Əkbərov
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
HAVA necə olacaq?
Cəbhədə erməni təxribatı
Təbiətdən möcüzə görüntülər
Attraksionda bir saat başıaşağı qaldılar - VİDEO
İsveç xəstəxanasından qalmaqallı qərar
Həftənin ilk iş günü üçün hava proqnozu açıqlandı
İrem Derici xəstəxanada yalnız 2 gün qala bildi
Gəlinciklərinə 200 min dollar xərclədi
İslam bankçılığının Azərbaycana hansı xeyirləri ola bilər?
Döş xərçəngi riskinizi hesablayın!
Döyüş helikopterləri səmada
38 yaşlı aktrisa üçüncü dəfə ana olacaq
Gəlinlik seçimi
Erməni işğalçıları atəşkəsi pozmağa davam edir
Günəbaxan tumları insanı cavanlaşdırır
Ermənilər dinc dayanmır
Azərbaycanda planşetlər ucuzlaşmağa başlayıb
Azərbaycan manatının dünya valyutalarına nisbətdə məzənnəsi
Hicabılı xanımlar üçün toy donları
Göz yorğunluğunu aradan qaldıran kompres
Nömrəni ver, deyim, kimsən - Qalmaqallı proqrama qadağa qoyuldu
Ən etibarlı avtomobil markaları hansılardır?
Avropa Oyunlarının məşəli bölgələrimizə səfərini başa çatdırdı
"Rafaello" tortu(foto resept)
Ceyhun Bayramov xaricdə təhsil almaq istəyən tələbələrə səsləndi
Hakan Şükür Türkiyə parlamentindəki digər vəzifəsini itirdi
Pəhriz saxlamaq nə üçün çətindir?
Ermənistan ordusunun alay komandiri və yüksək rütbəli zabitləri vuruldu
"Azərbaycan ABŞ üçün vacib tərəfdaşdır" - Bridcet Brink
“Çernobıl” serialına böyük maraq - Turistlər axın etdi-FOTO
2019 Bahar Trendləri
Vaqif məqbərəsi Şuşanın işğalından əvvəl və indi
Hicab qadağası ləğv olundu
Qarnındakı piy həyatını xilas etdi-FOTO
Karantindən sonra ananın yeni doğulan körpə ilə qovuşma anı - FOTO/VİDEO
Qan analizinin daha bir sirri
Məşhur cütlüyün ikinci övladı doğuldu
25 gün ancaq maye qəbul edən qız öldü - FOTO
2012-ci ilin bilərzikləri
Alma piroqu (foto resept)
Yuxu beyini təmizləyirmiş
Namiq Əsədov Bakı Marafonu 2016-nın qalibi oldu
Çinli cərrah meyvələri əməliyyat etdi - VİDEO
Göz yaşlarının intiharı
Duzsuz xörəyin nə ləzzəti?
Kəsmikli rulet (foto-resept)
Türk sərhədində erməni təyyarələri
Koronavirus təhlükəsi səbəbindən uşaqlarını məktəbə göndərmək istəməyən valideynlər nə etməlidirlər?
Merih Demiral Ronaldunu türkcə danışdırdı - VİDEO
Azərbaycan dili - XVI dərs
- ŞƏRHLƏR