Londonda 1851-ci ildəki Birinci Dünya Yarmarkası üçün tikilmiş “Kristal Saray” şüşə və dəmirdən ibarət texnologiya möcüzəsi idi. Bu saray 35 m hündürlüyündə idi. Təqribən 7500 m2-lik sahəni əhatə edirdi. 30x120 sm ölçülərində 200.000-dən çox şüşə lövhədən ibarət idi.
Kristal Saray Cozef Pakston adlı landşaft memarı tərəfindən dizayn edilmişdi. Pakston bu əsərində Victoria amazonica nilufər çiçəyindən ilham almışdı. Bu nilufər növünün zərif görünüşünə baxmayaraq insanları belə üstündə daşıyacaq qədər güclü, böyük yarpaqları var.
Pakston bu yarpaqların alt hissəsini tədqiq etdikdə qabırğaya bənzər hissələrlə dəstəkləndiyini gördü. Yarpağın mərkəzindən çevrəsinə doğru yayılan lif şəklində çıxıntılar var. Bu çıxıntıların arası da çarpaz yerləşmiş daha incə toxumalarla birləşdirilib. Pakston nilufər yarpağındakı qabırğaya bənzər quruluşu dəmirlərlə, yarpağın toxumasını isə şüşə ilə əvəz etdi. Bu yolla şüşə və dəmirdən ibarət, yüngül, ancaq çox böyük ərazini əhatə edən möhkəm bina inşa etməyi bacardı.
Nilufər bitkisi Amazon çayının dibindəki bataqlığın içində böyüməyə başlayaraq çayın səthinə doğru uzanır. Çünki yaşamaq üçün günəş işığı lazımdır. Bitki suyun səthinə çatdıqda böyüməni dayandırır. Bundan sonra üstü tikanlı yuvarlaq tumurcuqlar əmələ gəlir. Tumurcuqlar bir neçə saat ərzində uzunluğu təqribən 2 metrə çatan nəhəng yarpaqlara çerilirlər. Çünki nə qədər bol yarpaqla çayın üzəri örtülərsə, o qədər çox günəş işığı qəbul edilərək fotosintez həyata keçirilir.
Nilufər bitkisinin ehtiyacı olan digər şey də oksigendir. Bitkinin köklərinin yerləşdiyi lilli çay yatağında oksigen yoxdur. Bu səbəbdən nilufərlər köklərindən çıxan saplaqları yuxarıya, yarpaqların yerləşdiyi su səthinə doğru uzadırlar. Bəzən uzunluğu 11 metrə çatan saplaqlar yarpaqlara birləşir və yarpaqla kök arasında oksigen daşıyan kanal funksiyasını yerinə yetirirlər (David Attenborough, The Private Life Of Plants, Princeton University Press, 1995, səh.291).
Çayın dərinliklərində həyata yeni başlayan tumurcuq işığa və oksigenə ehtiyacı olduğunu, əks təqdirdə, yaşamayacağını, ehtiyacı olan şeylərin suyun səthində olduğunu, görəsən, haradan bilir? Yaşamağa yeni başlayan bir varlıq nə suyun səthindən, nə günəşin, nə də oksigenin varlığından xəbərdardır.
Təkamülçülərin məntiqi ilə baxsaq, mühitin şərtlərinə görə bu bitkilərin çoxdan nəsli kəsilmişdi. Halbuki, nilufərlər bütün mükəmməl xüsusiyyətləri ilə dövrümüzdə də yaşayırlar.
Amazon nilufərləri suyun üzərindəki işığa və oksigenə çatdıqdan sonra nəhəng yarpaqlarının su ilə dolub batmaması üçün kənarlarını yuxarıya doğru qatlayırlar. Gördükləri bu tədbirlərlə həyatlarını davam etdirə bilirlər, ancaq nəsillərinin davam etməsi üçün bir şeyə də ehtiyac var. Tozcuqlarını digər nilufərə daşıyan canlı lazımdır. Bu canlı sərtqanadlı böcəkdir. Çünki sərtqanadlı böcəklər ağ rəngə həssas yaradılıblar. Ona görə də Amazon çayının cazibədar çiçəkləri arasında bu ağ nilufərləri seçirlər.
Amazon nilufərləri də nəsillərini davam etdirən bu qonaqları gəldikdə bütün yarpaqlarını bağlayaraq qaçmamaları üçün onları həbs edirlər və böcəklərə bol-bol tozcuq bulaşdırırlar. Böcəkləri növbəti gecəyə qədər saxladıqdan sonra buraxırlar və yenidən eyni tozcuqları onların üzərinə gətirməmələri üçün rənglərini dəyişirlər. Ağappaq nilufərlər artıq çəhrayı rəngləri ilə Amazon çayını bəzəyirlər.
Şübhəsiz ki, bu qüsursuz, dəqiq hesablanmış planlar hər şeydən xəbərsiz nilufər tumurcuğunun deyil, onu yaradan uca Allahın sonsuz ağlının əsəridir. Burada qısa izah edilən bütün bu xüsusiyyətlər kainatdakı hər varlıq kimi bitkiləri də yaşamaları üçün ən uyğun sistemlərlə birlikdə Allahın yaratdığını göstərir.
R.Əkbərov
XƏBƏR LENTİ
Günün ulduz falı
Şagirdləri izləyən “ağıllı” geyim təqdim edildi
Sevin, sevilin, kəşf edin...
İdmançımız ermənilərin önünə "Xocalı" yazısı ilə çıxaraq qalib gəldi
20 yaşlı qız hamilə olduğunu doğuş zamanı öyrəndi
Toylarda bizə niyə toy tuturlar?
Azərbaycanda ilin doğulanları və ölənləri: onlar nə qədərdir?
Nədir sevgi?
Qara nöqtələr üçün 3 təbii maska
Ağıllı və müdrik qadın arasındakı fərqlər
Rusiya Azərbaycana doqquz vaqon humanitar yardım göndərdi
Anaya və ataya hörmət
Dövlət qulluğuna qəbul olmaq istəyənlərə xəbərdarlıq
Bu şəxslər də güzəştli ipoteka krediti ALA BİLƏCƏK
Qeyri-adi toy karvanı hər kəsi təəccübləndirdi-FOTO
Azərbaycan Rusiyadan qaz alacaq
Sibel Can Bakıya gəldi
Qadın DYP avtomobilində uşaq dünyaya gətirdi
İnternetdə mühafizə problemləri artır
Dünyanın ən bahalı retro maşınları Bakıda
"Çinar" şokoladı (foto resept)
2019 toy trendləri
Neft ucuzlaşdı
Hədiyyə ilə bağlı etiket qaydaları-3 (son)
Saçlar sağlamlığınız haqqında nə deyir?
Azərbaycanda dövlət saytlarında niyə problem yaranıb?
Göz sağlamlığınız üçün incə məqamlar
Onlar qardaş imiş - FOTO
Mübariz İbrahimovun şəhadətindən 7 il ötür
Listdə pendirli rulo boxça (foto resept)
Süfrəmizdə iştahla yediyimiz insan saçı
Əhaliyə xəbərdarlıq
Bananlı kokteyl (foto resept)
Həsən Məmmədovun bu gün doğum günüdür
HAVA necə olacaq? 18 Mart
Kəlbəcərdə 380-dən çox tikilinin mühəndisi olmuş şəxs barədə: “Atamın həsrətdən gözləri tutuldu” - VİDEO
Depressiyadan xilas olmaq üçün nə etməlisiniz?
Namaz: Allaha ibadət, yoxsa...?
Dövlət qulluqçuları hər ay testdən keçəcəklər
23 gün Şaxtada yaşayan şəxs xilas edildi-VİDEO
Onu kim unudar?! "Məhəmməd, ay Məhəmməd..."
Yağları əridən çay
Bu gün Olimpiya çempionumuzun ad günüdür
Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarının işğaldan azad olunan kəndlərinin görüntüsü - VİDEO
Kartof Kroket (foto-resept)
At şampununun saçlarımıza təsiri
Əməkdar artist tanınmış türk aktrisa ilə bir arada
Şvartsenegger əməliyyat olundu
Bu günün hava proqnozu
Cəfəri ye,sağlam ol!
- ŞƏRHLƏR