Bir çox insan bəzən ürəyinin daha sürətlə döyündüyünü hiss edir. Uzun bir pilləkəni sürətlə çıxdıqda, qaçdıqda və ya həyəcanlandıqda ürək döyüntülərinin artdığını, daha sonra ürəyinin yenidən əvvəlki ritminə düşdüyünü hər insan hiss edir. Ancaq bunun, əslində nə qədər böyük möcüzə olduğunu düşünməz. Ürək döyüntülərinin sürəti orqanizmə yerləşdirilmiş kompyuter sistemi tərəfindən tənzimlənir.
Ürək döyüntüləri artdıqda orqanizm kifayət qədər oksigenlə təmin olunmazsa, hüceyrələr elektrik müvazinətlərini itirər və sürətlə, nizamsız döyünməyə başlayarlar. Odur ki, ürəyin nizamlı ritmlə müntəzəm döyünməsi çox vacibdir. Bu prosesi sabit sürətlə yola başlayan avtomobilin işləməsinə bənzədə bilərik. Ancaq müəyyən vaxtlarda ürəyin ritmi sürətləndirilməli və ya yavaşladılmalıdır. Bu da sabit sürətlə yola başlayan avtomobilin qaz pedalına basaraq sürətləndirilməsi və ya əyləcə basaraq yavaşladılmasına bənzəyir. Ürəyin ritmini azaldan əyləc azan sinirləri, ürəyin ritmini sürətləndirən qaz pedalı isə simpatik sinirlərdir. Əyləc pedalının (azan sinirlərin) hərəkətə keçməsini isə asetilxolin adlı xəbərçi molekul təmin edir.
Normal şərtlərdə dəqiqədə 72 dəfə döyünən ürək güc sərf etdikdə, stress vəziyyətində, insanın temperaturu qalxdıqda və buna bənzər hallarda artıq qana ehtiyac olduğuna görə sino-atrial düyün (ürəyin döyünmə sürətini tənzimləyən hüceyrə qrupu) ürəyin sürətini artırır. Beləliklə, lazım olan qan vurulur. Simpatik sinirlər də damarları daraldaraq qan təzyiqini artırır, bundan əlavə, böyrəküstü vəz adrenalin və noradrenalin hormonlarının ifraz olunmasını təmin edir. Bu hormonlar ürəyin sürətini artırırlar. Qalxanabənzər vəzdən ifraz olunan tiroksin hormonu isə maddələr mübadiləsini sürətləndirərək ürəyin fəaliyyətinə təsir edir və ürəyin sürəti dincəlmə vəziyyətinə nisbətən 5 dəfə artır.
Simpatik sinirlər avtomobildəki qaz pedalı kimi ürəyin fəaliyyətini sürətləndirir, parasimpatik sinir sistemi isə ürəyin fəaliyyətini yavaşladır. Parasimpatik sistem lazım gəldikdə ürək əzələlərinin yığılma qüvvəsini azaldaraq ürəyin ritmini dəqiqədə 40 dəfəyə qədər yavaşladır. Arteriyalardakı reseptorlar qan təzyiqinin artdığını hiss etdikdə asetilxolin molekulunun ifraz olunması üçün parasimpatik sinirlər vasitəsilə beyinə qıcıq göndərirlər. Beləliklə, qan damarları genişlənir, təzyiq aşağı düşür. Əgər təmiz qanı orqanizmə daşıyan damarlar lazım gəldikdə genişlənməsəydi, cırılıb parçalanardılar. Nəticədə də kəllə qutusuna qan dolar və beyinə kifayət qədər qan getmədiyi üçün insan iflic olardı.
R.Əbərov
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Reyhanlı ayran (foto-resept)
Qarağat kokteyli (foto resept)
Şuşaya alternativ mənbədən içməli su çəkilir - RƏSMİ
Avropanı fəth edən Balakən sakini rayonu ayağa qaldırdı
Tarkandan qızına milyonluq hədiyyə
O Ceki Çanın filminə çəkildiyi üçün işdən qovuldu
Qış mövsümündə saça qulluq
Gülben Ergen 1 aya 5 kq arıqladı-FOTO
Maqnitli manikür
Bakıda ildə 78 gün hava yağıntılı olur
Ən böyük şəbəkə Çində olacaq
Bonibonlu bisküvit (foto resept)
Region televiziyalarında "Bizim Yeni il"
Seren Serengil yenidən ərə gedir
Tuba 38 yaşını belə qeyd etdi
Bakıda çörək daşınmasında qadağa olacaq?
Zlatan İbrahimoviç Bakıya gəlir
"Arıqlamaq üçün eşq acısı çəkin"
Cərrahların pasiyentlərin qarnında unutduqları
Elektron siqaretlərdə virus tapıldı
Buz qayalarına belə dırmandılar
"Hər bir kəs ləyaqət, ədəb-ərkan, vətənpərvərlik hissini özü ilə irəli aparmalıdır"
Qərb ölkələrini bürüyən qəribə yeni ənənə
Desert üçün salat (foto resept)
Marsda həyat olduğu üzə çıxdı
"Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli yalnız Minsk Qrupu çərçivəsində mümkündür"
Yasin Quliyev ödənişsiz təhsil alacaq
Qarında qopan vəlvələ
Aktrisa ailə qurdu: "Vallah, ərə getdim" - FOTO
1 sözdən ibarət kitab
Çimərliklərin hansı halda açılacağı bilindi
Valideynlər övladlarına şəxsi nümunədirlər
Makaronun növləri və hazırlanması
Hipertoniya (təzyiq xəstəliyi)
Süni mayalandırma düşünənlər üçün düzgün qidalanma tövsiyələri
İctimai yerlərdə bu sayda toplaşmaq olar - YENİ QƏRAR
Müəllimlərin maaşından xəbər var!
Çağla Şikel məhkəməlik oldu_SƏBƏB
Qeyri-adi milyonçular
20 yaşlı tələbə deputat seçildi
Metropolitenin yeni rəisi kimdir?
Sahil daşlarından hazırlanmış əl işi
DİQQƏT! Bakıda bu marşrutun hərəkət sxemi dəyişdi
Pul elə yerdən çıxdı ki...
Dünyanın ən böyük pomidoru
Qubadlıya rayonun adı yazılmış yeni lövhə quraşdırıldı - VİDEO
Bir-birindən gözəl tortlar
Makiyajsız görüntülənən aktrisa qaçdı - FOTO
Azərbaycanda 10 il uşağı olmayan ailələrə müjdə
Həcc kvotası 600-dən 2000-ə qaldırılıb
- ŞƏRHLƏR