Külək fərqli temperatur mərkəzləri arasında əmələ gələn hava axınıdır. Atmosferdəki fərqli temperaturlar fərqli hava təzyiqləri əmələ gətirdiyinə görə, hava davamlı olaraq yüksək təzyiqdən alçaq təzyiqə doğru yer dəyişir. Təzyiq mərkəzləri, yəni atmosferdəki temperaturlar arasındakı fərq əgər çox olarsa, hava axını, yəni külək güclü olur, bu da böyük dağıntılara səbəb olan qasırğaları əmələ gətirir.
Maraqlısı odur ki, aralarında çox böyük fərq olan ekvator və qütblər kimi fərqli temperatur və təzyiq qurşaqlarına baxmayaraq, bəzi maneə və “nizamlamalar” sayəsində Yer kürəsi çox güclü küləklərə məruz qalmır. Əgər qütblər və ekvator arasında əmələ gələn nəhəng hava axınları bir azdan sadalayacağımız səbəblərlə yumşaldılmasaydı, Yerin səthi davamlı surətdə güclü qasırğaların baş verdiyi ölü planetə çevrilərdi.Əvvəla, Yerdəki hündürlük fərqləri küləkləri zəiflədir. Böyük hündürlük fərqi olan yerlər isti və soyuq cəbhə sistemləri əmələ gətirir. Dağ ətəklərində rast gəlinən bu sistemlər yeni küləklər əmələ gətirir. Beləliklə, ekvator-qütb arasındakı iki mərkəzli sistem hündürlüklər sayəsində çox mərkəzli sistemə çevrilir və küləklər bölünərək zəifləyirlər. Yer qabığının üstündəki sıra dağlar isə nəhəng hava koridorları kimidir. Koridorlar sayəsində hava küləklərlə Yerə bərabər şəkildə yayılır.
Küləklərin zəiflədilməsində Yerin oxunun mailliyinin də böyük rolu var. Əgər Yer kosmosda dik olsaydı, bir başından o biri başına qədər güclü küləklə sovrulan planet olardı. Halbuki planetimizin ekvatoru məlum olduğu kimi hərəkət etmə bucağına görə 23°27´ maillidir. Beləliklə, iki qütb arasındakı bölgələrdə temperatur həmişə eyni olmur, mövsümlərə görə dəyişir. Bu, hava təzyiqinin tarazlanması və küləyin sürətinin də zəifləməsi deməkdir. Ekvatorla hər iki qütb arasındakı temperatur fərqi azaldıqca küləklər mülayim əsir. Temperatur fərqini tarazlamaq üçün planetin ətrafında iki qaz təbəqəsi vardır. Ozon və karbondioksid təbəqələri atmosferin temperaturunu tarazlayır. Ozon təbəqəsi “ehtiyacdan artıq olan” günəş şüalarını udur. Karbondioksid isə əksinə təsir göstərərək qazanılan temperaturu qoruyaraq soyumanın qarşısını alır.
Bütün bu məlumatlar bizə göstərir ki, həyatımız bir-birindən mürəkkəb alt-sistemlərdən ibarət böyük sistem sayəsində davam edir. Bütün yer üzü insanın həyatına imkan yaratmaq üçün yaradılmışdır.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Günəş yanıqlarından necə xilas olmalı?
Analar və qızları
Sistematik düşüncə tərzi
Azərbaycan çaylarının suyu azalıbmı?
Makiyaj qadın xarakteri barədə nələri deyir?
"Ayntraxt"ın prezidenti: "Oyun Bakıda yox, Qarabağda keçirilməliydi"
Real görünən rəsmlər
İçərişəhər və içərimizdəki şəhər
Qabının formasına vurulacağınız ətirlər
Baş nazirdən təhsillə bağlı MÜHÜM QƏRAR
Möhtəşəm qadınlar
HAVA necə olacaq?
Ağardıcı maskalar
Ərdoğan: “Aİ davranışını dəyişməsə.."
Çox gözəl BMW: əsl bimmer
Dağıstanın Qarabudaqkənd rayonunda “Sibir xorası” yayılıb
Bu ölkədə 98 faiz xəstə koronadan dərmansız sağalır - Açıqlama
İştahı azaldan bitkilər
Azərbaycanda mobil telefonlar üçün sinxron tərcümə sistemi hazırlanıb
Günün ulduz falı
Meyvəli desert (foto resept)
Gözlərə ziyan vuran vərdişlər
150 evi olan aktyor
Erməni zabitin savaş proqnozu
Xolesterinin artması, əlamətləri və müalicəsi
Türkiyə millisi yoldaşlıq oyununda Sloveniyaya qalib gəlib
Hər kəs onun cəsarətindən danışır - VİDEO
İlham Əliyev və xanımı Mehriban Əliyeva Nərimanov rayonunda yeni salınan parkda yaradılan şəraitlə tanış olublar
Teflon qablar zəhər mənbəyidir?
Kıvanç Tatlıtuğ Həbs oluna bilər - SƏBƏB
Alma ağacları kütləvi şəkildə kəsirlir
Sabundan hazırlanmış incəsənət
Demet Akalının boşanma səbəbi bəlli oldu - FOTO
TƏBİB-dən əhaliyə ÇAĞIRIŞ
Dünyanı yeni xəstəlik bürüyür: "WhatsAppitis"
Daha iki aktyor karonavirusa görə karantinə alındı-FOTO
Saç rəngini təbii yolla açan üsul
"Qanlı Ay" tutulması nə vaxtdır?
Türkiyədə koronavirusdan ölənlərin sayı 30-a çatdı - RƏSMİ
Mayın 4-dən gömrük rəsmiləşdirilməsi qaydası dəyişir
86 yaşlı alpinist QƏRARINDAN DÖNDÜ-SƏBƏB
Ətlibura (foto resept)
Yağış yarım saata Qubanı bu hala saldı
Burak Özçivit əməliyyat olunacaq
Xalq artisti dünyasını dəyişdi
Sankt-Peterburq görüşü barədə Minsk qrupu məlumatlandırılacaq
Məryəm Uzərli uşaqlıq şəklini paylaşdı - FOTO
Düşmən itkilər verərək geri çəkilməyə məcbur edilib - RƏSMİ
Yuxu yozmaları - E
Düşmənin raket hücumuna məruz qalan Gəncənin səmadan çəkilmiş görüntüləri - VİDEO
- ŞƏRHLƏR