Bir çoxumuz maddənin üç halının olduğunu bilirik. Buna ən yaxşı nümunə sudur. Su normal halda maye, donanda buz, yəni bərk, isinəndə də buxar, yəni qaz halına keçir. Bir maddənin molekul quruluşunu itirmədən qazandığı dəyişiklik maddənin üç fərqli halıdır. Ancaq bu xüsusiyyət hər maddəyə xas deyil. Məsələn, barıtı qızdırsaq, o, qaz halına çevrilməz. Barıt partlayar və tamamilə başqa molekul olar. Şüşə isə soyudulsa, bərk maddə xüsusiyyəti qazanmaz, yalnız sərtləşər.
Şüşəni bərk zənn etməyimizin səbəbi isə olduqca sərt olmasıdır. Qədim dövrlərdən qalmış şüşə stəkan və vazaların alt hissələrində qalın şüşə layın meydana gəlməsinin səbəbi şüşənin gözlə görünməyən miqdarda daima aşağıya doğru axmasıdır.
Şüşə niyə maye halındadır?
Bunu daha yaxşı anlamaq üçün bu nümunə üzərində düşünməliyik: su qaz, maye və bərk halında da eyni molekulyar xüsusiyyətlərə malikdir və H2O düsturu ilə təyin olunur. Maye halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar bir-birinin üstündən sürüşür, qaz halında olarkən isə molekullar sərbəst şəkildə geniş sahəyə yayılırlar. Ancaq su bərk halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar çox simmetrik və qüsursuz nizam daxilində ardıcıl düzülür və kristallaşır. Beləliklə, buz meydana gəlir. Maddənin sərtləşdiyi anda bənzərsiz forma və həndəsi nizamın yaranması o maddənin kristallaşmasıdır. Əgər bir maddə soyuduqda bu simmetrik nizamı əldə edə bilmirsə, o zaman o maddə bərk deyil.
Şüşənin “bərk” olaraq qəbul edilməməsinin səbəbi də budur. Şüşəni meydana gətirən molekullar soyuyanda kristallaşmırlar. Yəni molekullardakı və atomlardakı düzülüş nizamlı deyil. Belə bir nizamlılığı təmin etməyən bir maddə kristallaşa bilməz, bu səbəbdən də bərk hala çevrilə bilməz. Gözlə görünməyən atomların bütün kainatdakı obyektlərin hamısını necə meydana gətirdiklərini öyrənən və bunun üzərində ağıl və vicdanla düşünən hər insan Allahın sonsuz qüdrətini, ağlını və bənzərsiz yaratma sənətini görər və Allahın gücü qarşısındakı acizliyini anlayaraq boyun əyər.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Bakıda yollarda piyadaların cərimələnməsi ilə bağlı açıqlama
Onlar enerji kəsiləndə də yanacaqlar
Ömrü Allah verir, "fast-food" alır: ayaqüstü qidadan niyə əl çəkmirik?
Çinli koronavirusdan qorunmaq üçün zürafə kostyumu geyinmək qərarına gəldi - VİDEO
Azərbaycanda koronavriusa 112 yeni yoluxma qeydə alınıb, son sutkada ölüm olmayıb
Lissabonda Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı vacib müzakirə baş tutub
Gəncə 2016-cı ilin "Avropa gənclər paytaxtı" seçildi
Zehni gücləndirən 3 ƏN YAXŞI MƏHSUL
O, SSRİ-də bu mükafata layiq görülən ilk qadın idi... - 7 FAKT
Azərbaycanın 45 saniyəlik reklamı (VİDEO)
Sabahın HAVAsı
Bengü ANA OLACAQ-FOTO
Müdafiə Nazirliyindən cəbhədəki son vəziyyətlə bağlı AÇIQLAMA
Azərbaycanda şəhərlərin ümumi və baş planlarının monitorinq müddəti müəyyənləşdi
Halit Ergenç xəstəxanaya yerləşdirildi-FOTO
Solaxaylar daha ağıllıdırlar?
Ölünün dirini xilas etməsi
Demet Akalın Serenay və Cem Yılmaz münasibətinə söz atdı
Lopez Ledi Qaqanı ağlatdı - FOTO
Laçın-Sünik sərhədində dalğalanan bayrağımızın görüntüsü yayıldı - FOTO
Bir yerdə idman edək-3
Bu il qarşımıza daha çox çıxacaq trendlər
Məşhur aktyor Boeing-ini hədiyyə etdi
WhatsApp-da möhtəşəm yenilik
"Atiye" filminin Tanıtım Çarxı yayımlandı-VİDEO
İbrahimoviçin şərəfinə axtarış sistemi yaradıldı
Mehriban Əliyeva Prezidentlə birlikdə səfər etdikləri Cəbrayıldan görüntülər paylaşdı - VİDEO
HAVA necə olacaq?
Çimərlik həvəskarlarına şad xəbər
Yeyərək arıqlayın
Bu ilin trendi: Mavi
Xocavənddə düşmən təxribatı: Şəhidimiz var, altı erməni məhv edildi - RƏSMİ
Bu kafedə qız ofisiantlar müştəriləri öz əlləri ilə yedirirlər - FOTO
Fevralın 26-da ilk dərs saatı Xocalıya həsr ediləcək
Çağla yeni il planlarından danışdı-FOTO
Moskvanın mərkəzində Azərbaycan rayonu
Məşhur cütlük barışdı-FOTO
Qayda pozuntuları mobil telefonlara göndəriləcək
Son model gəlinliklər
Kişilər nəyə diqqət edir?
7 düşüncə ilə dəyiş
Putinin Serjə əsas zərbəsi
Quru meyvəli, yulaflı, şəkərsiz bisküvit (video-resept)
Gündəlik yemək - 5 səhv
Volkswagen-dən hibrid Golf GTE
Bu ərazilərdə QAZ olmayacaq!
Neft ucuzlaşdı
Məşhur aparıcı koronavirusa yoluxdu
At onunla selfi çəkdirən oğlanı öpdü
Bu gün 11-ci sinif şagirdləri üçün imtahanlar keçirilir
- ŞƏRHLƏR