Günəş nədir?-Günəş bizə ən yaxın ulduzdur. Bəs ulduz nədir? Əsasən hidrogen və heliumun qarşılıqlı reaksiyasından enerji yaradan plazma kürələri olsa da, daha ağır elementlərdən (kobalt,nikel) təşkil olunmuş ulduzlar da mövcuddur.
Süd yolu qalaktikasının Orion qolu üzərində qalaktikanın mərkəzindən təxminən 30.000 işıq ili uzaqlıqda olan Günəş öz ətrafında 1 dövrü 25 günə tamamlayır. Günəşin xüsusiyyətlərini birbaşa verib beyninizi yormaqdansa, onu Yer kürəsi ilə müqayisə edib yazmaq daha məqsədə uyğundur. Günəşin diametri Yerin diametrindən 109 dəfə böyük, yəni 1.500.000 km-dir. Həcmi dünyanınkından 1.300.000, ağırlığı isə 330.000 dəfə böyükdür. Günəşin səthində istilik 5500 dərəcə, nüvəsindəki istilik isə 15.600.000 dərəcə selsi təşkil edir. Yer kürəsi Günəşdən gələn istiliyin 2 milyardda 1 hissəsini alır, qalan istilik isə kosmosda dağılır.
Günəşi araşdırarkən onu aşağıdakı hissələrə bölmək məqsədə uyğundur:
Nüvə-hidrogen və helium reaksiyalarının getməsi üçün lazımlı enerjinin yarandığı yerdir. Suyun sıxlığının 160 qatına bərabər sıxlığı vardır. Dəmirin sıxlığının isə 20 qatı. Ancaq bu sıxlığa baxmayaraq Günəşin nüvəsi qaz şəklindədir.
Radioaktiv bölgə-nüvədən kənar bölgələrə fotonlarla enerji daşınmasını təmin edir.
Konvektiv bölgə-mərkəzdən gələn istiliyin daşınmasını həyata keçirir.
Günəşin səthi (Fotosfer)-fotosfer işıqlı kürə deməkdir. 500 km qalınlığındadır.
Günəşin atmosferi-istilikdə azalma və artmalar müşahidə olunan bölgədir.
Kromosfer-Günəş tutulması olarkən qaranlıq Ayın kənarında incə bir təbəqə görsənir. Bu kromosferdir. Rəng kürəsi də adlanır və 2000-3000 km qalınlığa malikdir.
Günəş 4,6 milyard il bundan əvvəl böyük molekulyar buludun çökməsinin nəticəsi olaraq yaranmışdır. Bu fikrə görə Günəş girdab kimi dönən qaz və toz buludundan təkamül etmişdir. Daha sonra içəridəki atomlar yüksək sürətlə reaksiyaya girmişlər. Demək olar ki, kütlənin bütününün toplandığı mərkəzin istiliyi ətrfındakı diskə görə daha da artdığı zaman kütlə çəkimi (qravitasiya), qaz təzyiqi, maqnit sahələri kiçilən buluda təsir etdi və 200 AU diametrində öz ətrafında dönən bir diskə çevrildi (*1AU=təxminən 150milyon km). Bu ölçü vahidi Yerdən Günəşə qədər olan məsafəyə bərabərdir. Mərkəzdə çox yüksək temperatura malik bir ön ulduz yarandı (yeni yaranan ulduzlar belə adlandırılır).
Kosmosda ulduz yaranan bölgələri araşdırdıqda məlum olur ki, əksər ulduzlar daha qədim və böyük olan ulduzların həyat müddətlərini başa vurmalarından yaranır. Bu hadisə Supernova adlanır.
Günəşin yaşı 4,6 milyard il (daha dəqiq hesablamalarla 4,57milyard) hesab olunur. Həyatının yarısına gəlmiş olan bu ulduzda yarandığı dövrdən indiyə kimi 100 dünya ölçüsündə maddə enerjiyə çevrilmişdir.
Supernova kimi partlayacaq qədər böyük olmayan Günəş gələcək 5-6 milyard il içində "qırmızı giqant" dövrünə girəcək. Mərkəzində olan hidrogen yanacağı azaldıqca xarici təbəqəsi genişləyəcək və nüvəsi büzülərək daha da isinəcəkdir. Bu prosesdən sonra helium reaksiyaları başlayacaq və karbon ilə oksigen yaranacaqdır. Ola bilsin ki, Günəşin xarici təbəqələri genişləyərək dünyanın orbitinə qədər gəlsin, yəni bu ehtimal da var. Ancaq yəqin ki, bu olmayacaq və Yer kürəsi də öz növbəsində Günəşdən uzaqlaşacaq. Bunun səbəbi isə Günəş qırmızı giqanta çevriləndə kütlə itirməsi və bunun sayəsində də yer çəkimi qüvvəsinin zəifləməsidir. Lakin dünyada olan su buxarlanacaq və Yer kürəsi atmosferi kosmosun dərinliklərinə doğru saçılacaq. Əgər həmin dövrələrə qədər dünyada insan qalsa, (asteroid hücumu, buzlaşma və istiləşmə dövrləri ilə əlaqədar dünyanın həmin dövrə qədər insansız olacağı gözlənilir), elə həmin dövrdə məhv olacaq. Günəşə gəldikdə isə qırmızı ulduz dövründən sonra planet və bulud qarışığı bir cismə çevriləcəkdir. Daha sonra isə yalnız nüvəsi qalan Günəşimiz ağ cırtdana çevrilib həyatını başa vuracaqdır. Günəşdə qeyd elədiyimiz həyat dövrü onun ölçüsündə olan digər ulduzlarda da eyni ssenari ilə təkrarlanır.
Ulduzların həyat dövrünü bu şəkildən aydın görə bilərsiniz. Yuxarıdakılar Günəş tipli (orta və kiçik) ulduzların, aşağıdakılar isə böyük ulduzların həyat dövrü hesab olunur.
Coşqun
XƏBƏR LENTİ
Van Qoq əslində elm sahəsində də bir dahi idimi?
Böcəklərdən necə qurtulaq?
Yaponiyada güclü zəlzələ olub
Aydan UNO donanması keçdi - ŞOK VİDEO
Moskvada Qurban bayramında qurban kəsmək qadağan olunub
Macarıstanlı Agnesin əl işləri
Solan güllərinizi canlandırın
Fransanın xarici işlər naziri istefa verdi
Azərbaycan Dövlət Miqrasiya Xidməti noyabr ayı üzrə vəziyyəti açıqladı
Yuvarlaq ayna modelləri
Ledi Qaqa bu dəfə “robot” oldu - FOTO
Rusiya və İran Qarabağı bölür?
“Qarabağ”da şok itki
Məsləhətinizə ehtiyacım var
Bağdadda silsilə partlayışlar: 33 ölü, azı 100 yaralı
Ermənistan ordusuna keçmiş çağırışçıların və əlillərin səfərbərliyi başlayıb - RƏSMİ
Meray Keri Gürcüstanda konsertlə çıxış edə bilər
Sakit okeanı ilk dəfə avarla keçib
Tovuzda 9 min illik yaşayış məskəni aşkarlanıb
HAVA necə olacaq?
Kişilərin bazarlığı
Dünyada topla ən sürətli qaçan futbolçusunun adı
Azərbaycanda buraxılış və qəbul imtahanları ilə bağlı son qərarlar açıqlanır - CANLI YAYIM
Cennifer Aniston və Bred Pitt bir layihədə iştirak edəcək
Zərif və baxımlı olmağın yolları
Naftalan kurortu yenidən qurulur
Şadlıq evlərində vəziyyət necədir?
Azərbaycanda övladlığa götürülən uşaqların sayı azalıb
Rusiya muzeyində Nizami Gəncəviyə qarşı saxtakarlıq
Bibiheybət və İçərişəhərdəki В«CüməВ» məscidində qanvermə aksiyası olacaq
Cavabları vacib suallar
Uzun kipriklərə sahib olaq
Azərbaycanda daha 55 nəfər koronavirusdan sağaldı - RƏSMİ
Dünyaca məşhur aktrisa öldü-FOTO
İngilis dili-Ee
Seda Sayan geyimi ilə diqqət çəkdi-FOTO
Bal ayına hazırlaşarkən nələri etməli?
Fərhad Göçer qadınlara dəstək oldu
Xilal
Həkimlər bənzəri olmayan hərəkətlə qadını xilas etdilər - FOTO
Droqbanın transfer söhbətləri qollarından çox oldu
Çiy toyuğu yumaq zəhərlənməyə səbəb olur
"Burning Man" ən çılğın festival
Qızınıza söyləməməniz lazım olan 10 söz
Mustafa Ceceli
Badamlı dondurma
Limonun cana faydası.
Sabahın HAVAsı
Hava haqqında - 12.11.2013
Vladimir Putin Bakı qərarını verdi
- ŞƏRHLƏR