Vəba xəstəliyinin törədicisi əsasən su vasitəsilə yayılır. O, Asiya qitəsinin bir çox ərazilərində geniş yayılıb, xüsusilə Hindistan üçün isə endemik xəstəlik sayılır. Ancaq zaman-zaman vəba epidemiyası dünyanın digər ərazilərində də baş qaldırmışdır. Vəbaya qarşı effektli antibiotiklər tapılana qədər dünyada külli miqdarda insanlar bu xəstəliyin qurbanı olmuşdur. Qeyd edək ki, təkcə Nyu-York şəhərində 1832-ci ildə vəba epidemiyasından yarım milyon insan ölüb.
Vəba xəstəliyinin törədicisi morfoloji cəhətdən vergülə oxşar vəba vibrionudur (Vibrio Cholerae). Yoluxmanın əsas mənbəyi xəstə insanların və ya bu patogenlərin simptomsuz daşıyıcılarının nəcisi ilə çirklənmiş sulardır.
Vəba 5 epidemioloji xəstəlikdən birinə aiddir ki, onlar harada baş qaldırmasından asılı olmayaraq Ümumdünya Sağlamlıq Təşkilatının Cenevrə şəhərində yerləşən mənzil qərargahında hökmən qeydiyyatdan keçilməsi tələb olunur. Alınmış məlumata cavab olaraq Beynəlxalq Təşkilatlar infeksiyanın qarşısını almaq üçün müvafiq tədbirlər görür.
İlk növbədə əhali təmiz su ilə təmin olunmalı, yaşayış məntəqələri təmiz saxlanılmalı, şəxsi və ictimai gigiyena qaydalarına əməl olunmalı, əhalinin tibbi-gigiyenik cəhətdən maariflənməsi güclənməli, vəba xəstəliyi yayılan zonada yaşayan, eləcə də bura gələnlər hökmən xəstəliyə qarşı peyvənd edilməlidirlər.
Peyvənd yüksək temperaturun təsirindən öldürülmüş vəba vibrionundan hazırlanır. Bu vibrionlar 40-60 % effektli olur və belə süni immunitet 3-6 ay saxlanılır. Revaksinasiya tez bir zamanda immunoloji cavab verir və epidemiya qığılcımının qarşısının alınmasını təmin edir.
Hazırda gen mühəndisliyi üsulundan istifadə etməklə yeni peyvənd etmə yolları araşdırılır. Bunun üçün toksinin sintezini kodlaşdıran genlərin identifikasiyasi və klonlaşdırılması çox vacibdir. Digər ümidverici amil kimi bir və ya iki toksiklik genləri olmayan və aşağı molekullu vibrion ştammının alınmasıdır.
Bütün bunlarla yanaşı üzərində nəcis hissəcikləri olan mexanki daşıyıcı-milçəklərlə mübarizə, xəstənin izolyasiya olunması, tərkibində müxtəlif xəstəlik törədən bakteriyalar olan qida maddələrinin xəstəxanaya buraxılmaması, bütün xəstələrin defekasiya məhsullarının təcili analizi, kimyəvi profilaktika və s. aparılmalıdır.
Vəba xəstəliyinin tibbi əhəmiyyətini nəzərə alaraq onun törədicilərinin daha bir bioloji aspektinə toxunaq. 1970-ci ildə müəyyənləşdi ki, vəba vibrionu mikroskopik ölçülü yosunun içərisinə daxil olaraq sistalaşır, orada aylarla və hətta illərlə belə qala bilir. Elə həmin vaxtdan başlayaraq Hindistanın, Cənubi Amerikanın, Cənub-Şərqi Asiyanın sahilboyu vilayətlərində çoxsaylı vəba epidemiyaları baş verib. Tədqiqatlar nəticəsində məlum olub ki, buna səbəb 1961-ci ildə ilk dəfə İndoneziyada tapılan vəba vibrionunun yeni ştammıdır. O, çox böyük virulentliyə malik olmaqla dəniz suyunda uzun müddət yaşamaq və dünya okeanlarında miqrasiya etmək qabiliyyətinə malikdir. Miqrasiya nəticəsində dənizin çirklənməsi və ştammın geniş ərazilərdə yayılması baş verir.
Müəllif: C.Ə.Nəcəfov
XƏBƏR LENTİ
Baharın rəng trendi
Elektrik sobasını təmizləməyin ən sadə yolu
"ASAN xidmət"də yenilik
Bələdiyyə torpaqlarının torpaq hərracları və ya müsabiqələri vasitəsilə verilməsi qaydaları dəyişdi
HAVA necə olacaq?- 5 fevral
Azərbaycanla Çin arasında informasiya sahəsində əlaqələrin daha da genişləndirilməsi məsələləri müzakirə edildi
"Şrek" qərarını verdi
Yumurta XƏBƏRDARLIДћI
Yam-yaşıl ada
"Facebook" məşhur səhifələri yoxlamağa başlayacaq
Buraxılış sinif şagirdləri haqqında məlumatlar TQDK-nın sisteminə daxil ediləcək
2019-cu ildə Facebook-u nə gözləyir?
Məhkəmə Cem Yılmazın iddiasını rədd etdi - VİDEO
Deputatlar hansı telefondan istifadə edirlər?
Qısa saçlar üçün saç yığma modelləri
Yayda təbiətin gözəlliyi
Qəhramanların qeyri adi qorxuları...
Dünyaca məşhur serialın filmi çəkilir – VİDEO
Saçlarınız üçün faydalı maskalar
Hülya Avşar FOTOsu ilə diqqət çəkdi
Bunlar kişilər üçün zərərlidir
Messinin yoldaşından milyon “like”lıq paylaşım - FOTO
Dünyanın maraqlandığı balaca qızın yeni görüntüsü
Topladığı qəpiklər sayəsində “Cek pot” uddu
Rayon adamları Bakıda sosial ev ala bilməyəcəklər
3 yaşlı uşaq Dünyanı Heyrətləndirdi-VİDEO/FOTO
2010-cu ilin 10 ən gözəl qadını
Dünyaya gəlişi də, gedişi də payıza təsadüf edən dahi
Deputatdan hökumətə təkliflər: “Uşaq pulu” bərpa edilsin”
Gürcüstanda qəza: Azərbaycan səfirliyinin birinci katibinin qızı xəsarət alıb
Məşhur modellər ilk dəfə səhnədə necə görünürdülər?
"Günəşli" yatağındakı 220 nömrəli quyu əsaslı təmirdən sonra
Gözəllik Müsabiqələrindəki Qalmaqallar-FOTO
Ukraynanın birinci xanımından maraqlı AÇIQLAMA
Mehriban Əliyevaya orden verildi
“Facebook” qocalır
Gürcüstanı su basdı
Gözəl sırğalar
Ayaqqabılar
Uşağınız tez-tez ağlayırsa...
Devid Bekhem ilk dəfə filmə çəkildi
Şamı (foto resept)
İlham Əliyev Rusiyanın “RİA Novosti” agentliyinə müsahibə verib
Azərbaycanda zəlzələ oldu
İkimərtəbəli evini "iPhone 6"-ya dəyişən var
Hava haqqında
Məşhur aktyoru səhnədə bıçaqladılar-FOTO
Məşhur aktrisa sosial mediadan imtina etdi
Rusiyada 24 saatda iki dəfə vulkan püskürdü: Narıncı təhlükə kodu elan edildi - VİDEO
Eyni bal toplayanlar arasında seçim necə aparılacaq? - RƏSMİ
- ŞƏRHLƏR