Qara dəliyin ulduzu udması
Qara dəlik nədir?
Qara dəliklər izahı bir qədər çətin olan kosmik cisimlər olduqları üçün yazımıza belə bir misalla başlayaq.
4 nəfərin böyük bir parçanı uclarından tutduğunu fərz edək. Biz də bu parçanın ortasına dəmir bir top ataq. Parçanın ortasında, yəni ağırlıq mərkəzində dayanacaq olan top parçanı biraz daha yerə yaxınlaşdıracaqdır. Daha ağır bir topu parçanın üzərinə atsaq, mərkəz yerə daha çox yaxınlaşar. Başqa bir yüngül topu parçanın mərkəzinə doğru yumalasaq, həmin top öz yolundan biraz da olsa, dönüb əyri traektoriya çəkər. Bunun səbəbi isə üzərində hərəkət etdiyi parçanın səthinin yerə paralel olmamasıdır. Bunları niyə izah edirik? Cavab-cismin kütləsinin fəzaya necə təsir etməsini araşdırmaqdır.
Günəşin fəzanı əyməsi və dünyanın bu əyilmiş traektoriya boyu Günəş ətrafında hərəkəti
Kosmosdakı bütün cisimlər ona şəkildəki və misaldakı kimi təsir edirlər. Bu təsir onların kütlələri sayəsində gerçəkləşir. Çevrələrində bir kütlə çəkim sahəsi yaradırlar. Bu təsirin səbəbi də fəzanın deformasiyasıdır. Bəs qara dəliklər hardadır? Planetləri və ulduzları yüngül toplar və ağır toplar kimi sivmollaşdırmışdıq. Bəs qara dəlikləri necə simvollaşdıraq? Bildiyimiz bir şey var ki, qara dəliklərdən qaçışın mümkün olmadığıdır. Kütlə çəkimləri bu qədər yüksəkdir. Qara dəlikləri bizim misala daxil etməyimiz üçün onların ölçülərini bir neçə dəfə kiçildib, çəkilərini isə qat-qat artırmağımız lazımdır (ancaq qara dəliklər o qədər də kiçik deyildir). Biz burada qara dəlikləri misaldakı ən böyük topdan 100.000 dəfə daha ağır bir şar kimi qiymətləndirməliyik. Əgər parçamız yetərincə sağlamdırsa, bu şarları parçanın üstünə atdıqda parça maksimum dərəcədə əyiləcəkdir. İndi isə bu şarın ətrafına biraz əvvəl dediyimiz toplardan birini ataq. Görəcəksiniz ki, top həmin şarın yaratdığı çuxura tərəf yönələcək və onun içinə düşəcəkdir. Bu - qara dəliyin ulduzu udması prosesidir.
İşığın fəza-zamanda planet və ya ulduz tərəfindən istiqamət dəyişdirməsi
Qara dəliklər haqqında onu da qeyd edək ki, bu kosmik cisimlər hətta işığın belə qaçmağına icazə verməyən, sıxlığı çox olan və fəzanı sonsuza qədər əyə bilən cisimlərdir. Qalaktikaların mərkəzlərində qara dəliklər mövcuddur. Qara dəlik qalaktikanın mərkəzinin ətrafındakı cisimləri yüksək sürətlə hərərkət etdirir, isidir və yüksək enerjili X-şüaları yayır. Buna görə də qalaktikaların mərkəzləri şəkillərdə parlaq görünür.
Qara dəliklər öz kütlələri qədər kütlə çəkiminə sahib olur. Yəni Yupiter ölçüsündə bir qara dəliyin cəzbetməsi Yupiterin kütləsindən çox olmaz. Ancaq ölçüsü onun ölçüsündən qat-qat kiçik olar.
Qara dəlik haqqında daha çox məlumat üçün növbəti məqaləmizə baxın.
XƏBƏR LENTİ
Türkiyə yeni peyk buraxır.
Həyati hədəfi təyin etməyə kömək edən 7 sual
Müge Boz Azərbaycan haqqında danışdı-FOTO
"Super ay" heyran etdi
Azərbaycanda Yeni il qeyd edilir
Belarusdan Azərbaycana maraqlı təklif
Xoşbəxt münasibətləri öyrədən 10 şey (2)
Toy üçün dünyada trendə çevrilən yeni saç düzümləri
Uşaqların yataq otaqlarının hekayələri
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi üzrə status-kvo qəbuledilməzdir
Toyuq kroketlər (foto resept)
Makiyajdan əvvəl dərini necə canlandırmalı?
İstanbula gedənlər üçün fransız səyahət dərgisindən tövsiyələr
İstismar müddəti başa çatmış binalar
Ən təhlükəli parollar açıqlandı - SİYAHI
Müəllim olmaq istəyənlərə şad xəbər
Sumqayıt icra başçısı yas mərasimləri haqda qərar verdi
Göbələkli toyuq basdırması (foto resept)
Bu səhnə bəşəriyyəti çox utandıracaq-video
İran 20 faizdən Azərbaycanın hesabına qurtulur
Üz dərisi üçün qidalandırıcı maskalar
Avokadolu omlet (foto-resept)
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Körpənin ana bətnində tərpənişləri...
Kəsmikli bananli pirog (foto resept)
Qrip zamanı bunu əsla etməyin - Nazirlikdən XƏBƏRDARLIQ
Günün qoroskopu: stabillikdən həzz alın
Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri yenə görüşəcək
Orta məktəblərdə iş dəftərlərinin istifadəsi ilə bağlı açıqlama
Nə üçün qadınlar qışqırır, kişilər isə susur?
Yataq örtüyü modelləri
"Akkord"un Gürcüstanda inşa etdiyi Kutaisi dolama yolu istismara verilib
Bəbir dərisi naxışı dəbi
Günün ulduz falı
Dərini gəncləşdirən maska
Saç uzadan sarımsaq maskası
Azərbaycan peyki Livan telekanallarının yayımına başladı
Sürətlə yayılan trend
İlk öpüşdən 75 il sonra ailə qurdular
Bill Geyts bu dəfə COVID-19 testlərinə görə ABŞ-ı tənqid etdi
Şeytandan gələn məktub
Türkiyədə yeni qadağa
Südlü makaron (foto resept)
Uşaqların izləməli olduğu cizgi filmləri
Çinin peyki orbitə çatmadı
HAVA necə olacaq?-20 İyul
Kraliça təntənəli nahar verdi, ailəni saraya topladı - FOTO
Qan qrupuna görə XASİYYƏT
Bəstəkar Nailə Mirməmmədli vəfat etdi
Məşhur aktyor vəfat etdi
- ŞƏRHLƏR