Mariya Marqarita Vinkelman kometanı (quyruqlu ulduz) kəşf edən ilk qadın astronomdur.
1670-ci ildə Almaniyanın Leypsiq şəhərində anadan olmuşdur. Rahib olan atası qadınların təhsil almasının vacibliyinə inanırdı və bu səbəbdən öz qızına çox erkən yaşdan etibarən müəllimlik edir. Atasının ölümündən sonra Mariyanın təhsili ilə əmisi məşğul olur.
Mariya kiçik yaşlarında astronomiyaya maraq göstərməyə başlayır. Gənclik illərində astronomiya ilə əlaqəsini gücləndirmək üçün ailəvi tanış olduğu astronom Kristofer Arnoldun köməkçisi və şagirdi olur.
Arnold vasitəsiylə Mariya dövrünün ən məşhur alman astronomlarından biri olan Qotfrid Kirxlə tanış olur. Aralarındakı 30 illik yaş fərqinə baxmayaraq, onlar 1692-ci ildə ailə qururlar. Beləliklə, o, astronomiya karyerasına başlamış olur. 1700-cü ildə Berlin Elmlər Akademiyası qurulur və Mariyanın həyat yoldaşı akademiyanın astronomiya bölməsi üzrə təyin edilir, Mariya özü isə rəsmi olmadan Qotfridə çalışmalarında kömək edir. Onların 4 övladı dünyaya gəlir və onların hər biri valideynlərinin yolunu gedərək astronomiya çalışmalarına qoşulurlar.
Mariya qadın olduğu üçün universitetdə astronomiya üzrə geniş çalışması mümkün olmur. Onun dövründə əksər astronomlar universitet təhsili almamışdılar və bu sahədəki praktiki çalışmalar rəsmi quruluşların xaricində həyata keçirilirdi. Nə Kristofer Arnold, nə də Qotfrid Kirx universitet təhsili almışdılar. Evlənmədən əvvəl Kirx Mariyanın təhsilini Arnolddan təslim alsa da, həqiqətdə şagirdi Mariya ustasına bərabər bir səviyyəyə gəlib çatmışdı.
Berlin Elmlər Akademiyasında Mariya və Qotfrid birlikdə işləyirdilər. Mariya hər axşam saat 9-dan sonra göy üzünü izləyirdi. Birlikdə çalışmaları ilə Ayın mərhələlərini, Günəşin batmasını, tutulmasını və digər planetlərin qarşılıqlı mövqelərini hesablayaraq təqvimlər və almanaxlar hazırlamışdılar. Onların bu çalışmaları xüsusi ilə də təqvimlərin satışından gələn gəlirlər akademiya üçün böyük bir maddi qaynaq yaratmışdı.
1702-ci ildə Mariya hələ məlum olmayan bir quyruqlu ulduz (kometa) kəşf etdi: 1702 kometası (C/1702H). Kometanın kəşfini Qotfrid yayımlayır və məqaləsində Mariyadan heç bəhs etmir. Bunun səbəbini özünün Akademiyanın rəsmi astronomu olması, həyat yoldaşının isə orada qeyri-rəsmi çalışdığını və bunu daha əvvəl açıq bildirməməsi səbəbi ilə Akademiyanın ona qarşı reaksiyasından qorxması kimi izah edir. Lakin Qotfrid səhvini düzəldərək 1710-cu ildə kometanın kəşfinin həyat yoldaşına aid olduğunu açıqlayır.
Mariyanın uğuru qeyri-rəsmi olsa da geniş bir şəkildə qəbul edilir. O, Akademiyanın rəhbəri Leybnislə təcrübələri haqqında aktiv yazışır. 1709-cu ildə Leybnis Prussiya kraliçasına yazır ki, "Onun uğurları ədəbiyyatda görünməsə də, astronomiya təhsilinin ən dərinlərində yer almaqdadır".
1710-cu ildə Mariyanın həyat yoldaşı Qotfrid Kirx vəfat edir və Akademya Mariya ilə əlaqəsini kəsir. Mariyanın qadın olması onun Akademiyada işlərini davam etdirməsinə əngəl olur. Akademiya digər institutlar tərəfindən lağa qoyulacağından ehtiyat edir, hətta rəhbər Leybnis də Mariyanı qorumaqda aciz qalmışdı.
Mariya vəzifə üçün Krallıq Sarayına verdiyi ərizənin cavabını 18 ay gözləyir. Nəhayət, 1712-ci ildə ona rədd cavabı verilir. Bundan kədərlənən Mariya belə demişdi: "İndi qorxulu bir səhrada getdiyimi hiss edirəm, su yoxdur və qidalar da acıdır".
Mariya nəinki mənəvi zərbə almışdı, eyni zamanda artıq atasız qalmış 4 uşağın maddi vəziyyətini də düşünməli idi.
İşsiz qalan Mariya 1714-cü ilə qədər ailə dostları və bacarıqlı həvəskar astronom olan Baron Bernhard Frederik von Krosiqin xüsusi rəsədxanasında işləyir. 1716-cı ildə rus çarı Böyük Pyotrdan təklif alır. Ancaq təklifə müsbət cavab vermir, çünki təqvim hesablarını davam etdirmək üçün Berlində qalmağa qərar verir.
Taleyin oyunu ilə Mariyanın oğlu Kristfrid Akademiya rəsədxanasının direktoru təyin edilir və anası ilə bacısı Kristinanı katibə kimi yanında işə götürür. Mariya xüsusi çalışmalarını etsə də, bir müddət sonra həyat şəraiti onu astronomiyanı tərk etmək məcburiyyətində qoyur.
Beləliklə, Mariya Vinkelman-Kirx sadəcə dövrünün ən qabaqcıl, ən yaxşı tanınan astronomu olaraq qalmadı, eyni zamanda tarixdə quyruqlu ulduz (kometa) kəşf edən ilk qadın oldu. Dərin xəyal qırıqlığına baxmayaraq, kölgədə qalmış karyerası boyunca əhəmiyyətli elmi çalışmalarına davam etmiş və astromiyaya töhfələrini vermişdi.
Onun tanınmasında ən əhəmiyyətli işləri "Aurora Borealis üzərində izləmələri" (1707), "Günəşin Saturn və Venera ilə birləşməsi" (1709), yeni kometa kəşfinə dair məqalələri (1711) olmuşdur.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Makiyaj məhsullarını daha səmərəli istifadə etməyin yolları
Çinlilərin gözü qıyıq olmağının səbəbləri
Bulvarda 15 gün "Lazer şou" olacaq
Toy xəbəri yalan çıxdı
Xərçəngi məhv edən lazer hazırlandı
Yunan salatı (foto resept)
2015-ci il dəbli çantaları
Müasir dizaynlı vanna otaqları
İlham Əliyev Azərbaycan qadınlarını təbrik etdi
Manat ajoitajına düşənlər, "qiyamət" hələ qabaqdadır!
Mənim əl işlərim
Bakıda şaxtalı havalara son
Test ləğvində köhnə nazirdən təzəyə dəstək
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-29 Yanvar
Leyla Əliyevadan qızına ad günü təbriki - FOTO
Bədəni təmizləyən 4 qida
Dərsə gedənlər üçün asan saç modelləri
Epilepsiya ilə autizm arasında əlaqə varmış
Bakıda uşaq oxutduran valideynlərə xoş xəbər
Sağlam uşaq xəstələnməlidir - ÜST
Dolu xanımlar üçün donlar
Azərbaycanda distant təhsilin mexanizmləri hazırlanır
Məşhur müğənni deportasiya olundu
Acı bibərli isti şokolad
Evdə hazırlaya biləcəyiniz 3 üz maskası
Əl işlərim
Ölümcül xəstəliyin sonu
Qəbul və buraxılış imtahanlarında balların hesablanma qaydası açıqlandı
Köhnə geyimlərdən yeni don tikdi
Quşların cəhənnəmi
Dırnaq boyasının ömrünü uzadan məsləhətlər
Uşaqlarınıza dərs deyən SAXTA müəllimlər
Alimlər açıqladı: İstilərin koronavirusa təsiri... – Yeni xəbər var
Banklara xəbərdarlıq etdi
Günün ulduz falı
Məşhur rejissor koronavirusdan öldü
DÇ-2014: Yarımfinal oyunlarının başlama vaxtı
Dünya ölkələri haqqında maraqlı faktlar
İlin ən möhtəşəm şousu başlandı
"Rembo"nun tanıtım çarxı təqdim edildi-VİDEO
Təkrar istifadə olunan maskaların təhlükəsi - VİDEO
Ermənilərin torpaqlarımıza sonradan gəlmə olduğunu sübut edən daha bir FOTOFAKT
Gündəlik geyim kombinasiyaları (2)
Həcc ziyarətinə yollanan zəvvarlara ciddi xəbərdarlıq
Günün qoroskopu: yaxınlarınızla fikir ayrılıqları yaranacaq
Hakerlər Azərbaycanın qaz kəmərinə hücum edib?
Mənim arıqlama sirrim
Sabahın HAVAsı
Azərbaycanda daha 67 nəfərin koronavirusa yoluxdu- RƏSMİ
HAVA necə olacaq?-27 FEVRAL
- ŞƏRHLƏR