Medianın insanlar üzərindəki təsirləri, son zamanlarda bir çox mütəxəssis tərəfindən fərqli perspektivlərdən ələ alınan məşhur bir mövzudur. Bu mövzuda edilən işlərin böyük əksəriyyətində medianın insanlar üzərindəki mənfi təsirlərindən bəhs edilir. Mediadan müsbət mənada faydalanan və bəlkə də bir çox zaman mənfi mənada təsirlənən bir fərd olaraq media və psixopatologiyanı ilə əlaqələndirmək istəyirəm.
Ilk olaraq niyə bu mövzu haqqında yazmaq ehtiyacı duydum, ondan bəhs etmək istəyirəm. Keçən il Mərmərə Universiteti, sosiologiya günlərinə natiq olaraq dəvət edilmişdim. Ana başlıq media idi və Türkiyədə media və psixologiya sahəsində analizlər üçün paylaşma imkanı tapmışdım. Təqdimatda alt başlıqlardan biri də media və pisixologiya idi. Zamanın məhdud olmasından və çıxışımı texniki terminlərə boğmaq istəmədiyim üçün bu mövzu üzərində çox durmamışdım. Yaxınlarda bir televiziya proqramında rast gəlmiş olduğum bir səhnədən sonra bu mövzunun daha çox lazımlı olduğuna qərar verdim.
Türkiyənin ən gözəl qadınını seçmə iddiasıyla davam etdirilən televiziya proqramında şahid olduğum səhnə belə baş vermişdi: iştirakçılardan olduqca gənc bir qadın çox qəşəng geyinərək münsifin qarşısına keçdi. Yarışmacı türkiyə ortalamasına görə olduqca uzun bir boya və az qala qüsursuz ölçülərə sahib idi. Bəlkə də ortalamaya görə çox arıq idi. Podiumda gəzməyi tamamladıqdan sonra sıra münsif şərhlərinə gəlmişdi. Və gələn ilk şərh qarşısında çaşdım. Münsif yarışmacının on kiloya qədər artıq çəkisi olduğunu söyləyirdi və mənim zənnimcə əgər o yarışmacı bir on kilo da versə bir dəri bir sümük qalacaqdı. Bəlkə də qısa bir müddət sonra fiziki narahatlıqlar səbəbindən bir hadisə olacaq və o, bir ruh sağlığı mütəxəssisinin qapısını döymək məcburiyyətində qalacaqdı. Əlbəttə, gözəllik və estetik anlayışı dövrdən dövrə fərqlilik göstərə bilər. Digər tərəfdən xüsusilə media vasitəsilə diktə edilən bu anlayış ictimai mənada ruhi pozuqluqlara səbəb ola bilərdi, bu anlayışla bitən cümlənin sonuna böyük bir sual işarəsi qoyulmalıdır deyə düşünürəm.
Anoreksiya və Bulimia
Ictimaiyyətdə maneken xəstəliyi olaraq da bilinən, olması lazım olan bədən ağırlığının olduqca altında bir çəkiyə sahib olmasına baxmayaraq bədən ağırlığı ilə əlaqədar ciddi narahatlıqlar hiss etməyə və bununla birlikdə sağlamlığına təhlükə yaradacaq pəhrizə müraciət olaraq, təyin olunan anoroksiya ilə tıxanırcasına yemə və sonra çəki tarazlığını yediklərini çıxarma yolu ilə qorumaq olaraq təyin oluna biləcək olan bulumia, medianın dəstəklədiyi estetik anlayışın onların diqqətini çəkəcəyini bilirəm. İstər yuxarıda danışdığım tərzdə yarışma və əyləncə proqramları, istərsə də reklamlar "gözəl olmaq üçün arıq, çox arıq, daha da arıq olun" mesajını bir başa verir.
Bədənin disformik pozğunluqları.
DSM-ivdə somatoform pozğunluqlar başlığı altında təyin olunan bədənin dismorfik pozuğunluğu, ümumi mənada insanın fiziki görünüşündə gerçəyə istinad etməyən bir qüsuru, funksionallığını pozacaq səviyyədə şişirdilməsi və bu xəyali qusurla məşğul olaraq açıqlanır. Bu pozuqluğun etiologiyasında bir çox faktor yer alsa da, mediada dəstəklənən estetik anlayışının da təsirli olduğuna inanıram. Xüsusilə televiziya seriallarında rol alan bir çox qadın ya da kişinin az qala qüsursuz bir fiziki görünüşə sahib olduqları düşünülsə hədəf kütlənin bundan mənfi təsirlənməsi qaçınılmazdır. Media vasitəsilə diktə edilən estetik anlayışının ekrana əks olunan qismində bilavasitə olaraq sanki hədəf kütlənin həvəs göstərdiyi bütün həyatları qüsursuz fiziki xüsusiyyətlərə sahib olan kəslərin yaşamağı haqq etdiyi kimi bir mesaj yatır.
Cinsi istək pozğunluğu.
Cinsi funksiya pozğunluqları ana başlığı altında iştirak edən və bir neçə alt pozğunluğun da daxil olduğu cinsi istək pozuqluğu, ümumi mənada insanın cinsi fəaliyyətlərə qarşı əlaqəsinin az olması ya da heç olmamasıyla birlikdə bu vəziyyətin özünü və partnyoru ilə olan əlaqəsini mənfi təsir vəziyyətləri olaraq təyin oluna bilər. Digər bütün pozğunluqlarda olduğu kimi cinsi istək pozuqluğu da yalnız bir ya da bir neçə faktor sonrasında ortaya çıxır. Bir çox fərqli komponent sonrasında ortaya çıxmasıyla birlikdə mən mediadakı estetik anlayışı ilə necə bir əlaqəsi ola biləcəyini araşdırmaq istəyirəm. Ilk olaraq sağlam və doyum təmin edən bir əlaqə üçün cütlərin bir-birlərini heç olmasa cinsi birlikdəliyi başlaya biləcək səviyyədə cazibədar görmələri lazım olduğu bir gerçəkdir. Digər tərəfdən hipnoza yaxın bir trans halında adamın şüuraltı kodlaşdırılmış cazibədarlıq meyarlarıyla oynayan bir media faktoru var və bu faktorun dayandığı estetik və cazibədarlıq anlayışı çox vaxt insanın özü və ya partnyorunun sahib ola bilməyəcəyi səviyyədə olduğundan, bir müddət sonra insan partnyorunu cazibədar görməyə bilər. Bu vəziyyət bilavasitə də olsa insanda cinsi istək pozuqluğuna səbəb ola biləcək kimi görünür.
Yuxarıda bəhs etdiyim spesifik patoloji vəziyyətlərlə yanaşı, mediada iştirak edən estetik qavramının insanlar üzərində stress, qayğı, bədbəxtlik, ümidsizlik, özünə inam və özünəhörmət əskikliyi, mənfi mənlik anlayışı, depressiv duyğu vəziyyətləri kimi nəticələr doğura biləcəyi qənaytindəyəm. Bu tərz vəziyyətlərin yaşanması halında bir ruh sağlamlığı ekspertindən kömək almaq edilə biləcək ən doğru şeylərdən biridir.
XƏBƏR LENTİ
Kasilyas dünya rekordu vurdu
Azərbaycanda Türk adlarına maraq artıb - Melisa, Miray, Elif..
HAVA necə olacaq?-23 Sentyabr
Məktəbli formalarının tikilişi dayandırılıb - RƏSMİ
İspaniya kraliçasının donu qiymətinə görə diqqət çəkdi...
Kişiləri heyran edən qadın xüsusiyyətləri
Özünüzü ifadə etməyi bacarırsınızmı?
Azərbaycan kubokunun dəyəri artdı
Üzdəki qara nöqtələr və ləkələrin çarəsi
Nazirlik cəbhədəki vəziyyətlə bağlı məlumat yaydı
Yeni il gecəsi üçün makiyaj tövsiyələri
Yaz-yay geyim nümunələri
Hava haqqında
Abituriyentlər imtahandan əvvəl stressə qarşı dərman qəbul edə bilərmi?
Şokoladlı dondurma (foto resept)
2 aylıq it sahibini qorxutdu-FOTO
Necə il yaşayacaqsınız?
Magistraturaya sənəd verənlərin nəzərinə
Gözəl bədən üçün ən xeyirli qida məlum oldu
Azərbaycan XİN-dən Ermənistanın Türkiyə ilə bağlı ittihamlarına REAKSİYA
Azərbaycanda ailə həkimi institutu yaradılır
Eyni makiyaj vasitəsindən istifadə edən 35 nəfər koronavirusa yoluxdu
Boyama(1)
Şampun yerinə istifadə edə biləcəyiniz vasitələr
Prezident İlham Əliyev Gəncədə
Azərbaycanda toylar üçün inzibati məhdudiyyətlər tətbiq ediləcək?
Quranı Azərbaycan dilində tapşırmaq olar?
Ulduzlardan Təqdiredici Addım-FOTO
Qadın biskvit yemək yarışında iştirak etdi və öldü-FOTO
Dərketmə gücünü inkişaf etdirmək üçün bunları edin
İndoneziya Azərbaycanla birgə avtomat istehsal etmək istəyir
İsti Azərbaycana 5000 manat ziyan vurdu
Əfsanəvi futbolçu klub sahibi oldu
Sərt karantinlə bağlı daha bir açıqlama: 5 gün...
İcbari tibbi sığorta xidmətlərinə nələr daxildir? - SIYAHI
İşğaldan azad edilmiş Xudafərin körpüsündə “Çırpınırdı Qara dəniz” ifası səsləndi - VİDEO
2017-ci ilin ən çox gözlənilən filmləri
Bitki yağlarının xeyri nədir?
Balıq yağı həqiqətən faydalıdırmı?
Dünyada ən güclü smartfon təqdim edilib
Nusret 14 min 500 qadını qonaq etdi-FOTO
Qadın.Netlilərin müsbət və mənfi cəhətləri (5-ci hissə)
Ana südünü vitaminli edən qidalar
Taksi sürücülərinə VACİB XƏBƏR-VİDEO
“Qarabağ”ın təmsilçiləri Allahverdi Bağırovun məzarını ziyarət edib
Qubada qədim qəbirlər tapılıb
"Taxt oyunları"nın aktrisası gizlicə ərə getdi - FOTO
Eviniz üçün 10 praktiki məsləhət
Çin alimlərindən daha bir ixtira
Möhtəşəm qış toyu üçün tövsiyələr
- ŞƏRHLƏR