Qədimdə deyirdilər ki, kişi sonsuzluğu haqqında düşünə bilər, lakin qadın isə ona məna verər. Bu aforizmin müxtəlif mənası var: məsələn, yalnız kişi uşaqların dünyaya gəlməsində tək başına heç nə edə bilməz, lakin o paradokslarla Zenonda təsəlli tapa bilər. Bu cür iddialar əsasında fikir yarandı ki, tarix boyu (ən azı XX-əsrə qədər) yer üzündə böyük şairə və böyük yazıçılar olsa da, lakin nə qadın filosoflar nə də ki, riyaziyyatçılar yox idi.
Belə dəyişmiş qadına münasibəti uzun müddət ona gətirib çıxarır ki, qadınlar dərslərlə və rəssamlıqla məşğul ola bilməzlər. Amma Artemiziyu Djentileski və Rosalbu Karera bunların içində istisna idi. Başa düşüləndir ki, o vaxta qədər ətək geyinən qadınların meşə ətrafında 30 nəfər işçinin tikdiyi kilsədə rəssamlıq etmək, eləcə də şagirdlərə bu barədə dərs keçmək olmazdı. Amma elə ki, dəzgah rəssamlığı başladı, bu dövrdə artıq qadın rəssamlar yarandı.
Mariya Tereza Fumaqalli, onun haqqında çox şey yazılıb, lakin qadın filosof probleminə asanlıqla yanaşmaq lazım deyil. Orta əsr cəmiyyətində qadın monastırı başçısı yalnız monastırda deyil, eləcədə mənəvi müəllimlər, siyasətçilər, monastırda və dövrün inttelektual parlaq təmsilçiləri olublar.
Feministlər çoxdan öz qəhrəmanlarını Qipatiyu Aleksandriyuskuyu fəxri kürsüyə qaldırmışdılar ki, o V əsrdə ilk dəfə fəlsəfə və riyaziyyatdan dərs deyib. Qipatiya fəlsəfənin əsl simvolu olmuşdur hərçənd ki, onun əsərlərinin yalnız xatirələri qalıb. Onların hamsı məhv edilib, necə ki, Qipatiya məhv olundusa, eləcə də əsərləri bir çox xristianlar tərəfindən, tarixçilərin dediyinə görə Kirill Aleksandria əllərindən, sonradan müqəddəs oldu bu hərəkətinə görə yox təbii. Amma bu tarixdə yeganə Qipatiya deyildi.
Bu yaxınlarda kiçik bir kitab işıq üzü görüb, adı "Qadın filosoflar tarixi"dir. Bu kitabın müəllifi Jil Menaj 17-ci əsrdə yaşamış qadın filosoflar keçmiş markizlər de Sevigne və madam de Lafayet haqqındadır. Onun kitabı ilk dəfə 1690-cı ildə dərc olunub və "Mulierum pilosopharum historiya" adını daşıyıb. Belə ki, Qipatiya yeganə deyildi, Minaja kitabda daha çox diqqəti klassik dövrə yetirib. Baxanda qədim əlyazmalar və Menajın yazdığı "Qadın filosoflar tarixi kitabından və kilsə atalarının adından 65 ad tapmaq mümkün olsa da etiraf etmək lazımdır ki, onun fəlsəfə haqqında məlumatı kifayət qədər geniş idi.
Nəzərə alsaq ki, qədim yunan cəmiyyətində qadınlar yalnız bağlı qapı arxasında evdə olmalı idi. Filosoflar bunun tam əksini sübuta yetirməyə calışırdı ki, gənc və gözəl qız və oğlanlar cəmiyyətdə müəyyən təsirə malik olmalıdır. Digər tərəfdən məhz Aspaziyu kimi daha çox xatırlayırlar. Lakin unudurlar ki, o parlaq bir filosof idi. Bu barədə bizə Plutarx etdiyi bölmələr yazır- Socrat özü dinləməyi çox sevirdi.
Mən bu günə qədər mövcud olan fəlsəfi ensiklopediyanın qədim filosoflarının qəbul edilmədiyi tarixdən bəhs etdim. O dövrlərdə qadınlar yoxmuş kimi yaşayan və "yalnız kişi filosoflardan başqası ola bilməz" sözünə aydınlıq gətirməyə çalışdım və gördüyünüz kimi heç də belə nəticə alınmadı, tarix boyu qadın filosoflar olub və olacaq da...
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Bəzi yerlərdə zəif duman olacaq
Yüksək reytinq = Daha çox qazanc!
Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət-33
Çoxuşaqlı ana sadə qaydaya əməl etməklə 45 kq arıqladı - FOTO
"Bütün Gülən hərəkatı ilə əlaqəsi olan..."
TƏBİB koronavirusla bağlı bu günə olan vəziyyəti açıqlayıb
İt pişik balalarını ölümdən xilas etdi - FOTO
Nur Yerlitaş arıqlayıb belə oldu - FOTO
Xəyanətlə üzləşən kraldan AÇIQLAMA-FOTO
Vergilər Nazirliyi daha 74 nəfərin ölkədən çıxışına qadağa qoyub
Asan salat (foto resept)
Tatlıtuğdan xanımı ilə bağlı etiraf
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?- 4 fevral
Bu qız dünya gözəli seçildi - FOTO
Abşeronda kəndlilər şəhərliləri üstələyirlər
Gənclər arasında ən varlı adam o oldu-FOTO
Palazzo şalvar modelləri
Maykl Ceksonun ayaqqabısı 32 min dollara satıldı
Güpürlü ayaqqabı modelləri
Bakının metrostansiyası da zəbt olunur?
Kompüterlər mobil cihazlara uduzur
Mesut Özil və Amine Gülşenin qızı doğuldu-FOTO
Hava haqqında
Məşhur aktrisa şərhiylə DİQQƏT ÇƏKDİ-FOTO
Bel yırtığının müalicəsi (1-ci hissə)
Azərbaycanlı rəssam Suriyada qızıl medala layiq görüldü
Google Glass başağrısı yaradır
Fərqli börək resepti (foto resept)
Kökəlmək istəməyənlər üçün evdə hazırlaya biləcəyiniz 2 sağlam şirniyyat
Günün ulduz falı
İndoneziyalı məmurun hamiləlik açıqlaması Qalmqal yaratdı
Depressiyadan qurtulun
"WhatsApp" istifadəçilərinə BƏD XƏBƏR
O uşaqları çəllək-qatarda məktəbə aparır - VİDEO
Kəs və yapışdır-34
Ev şəraitində gözəlləş!
Kosmosda beş ay qaldı, 1,4 milyon telefon borcu gəldi - Foto
Heydər Əliyevin doğum günü münasibətilə onlayn konsert olacaq
Qəribə yerlərdə yuxuya gedən insanlar
Bananın sağlamlığa xeyiri
Qadın və kişi psixologiyasında fərq
Akrobatika gimnastikası üzrə Azərbaycan birinciliyi başlayır
İbrahimoviç Parisdən qovulur
Demet və Alişan barışdı!
Pendirli kartof kotleti (foto-resept)
Daha bir sosial şəbəkə Trampın hesabını bağladı
Boşanmış ailənin uşağı kimin yanında qalmalıdır? - Ali Məhkəmənin GÖSTƏRİŞİ
Günün qoroskopu: Enerjili olun!
Poğaça (foto resept)
Bakının sirli çadırları
- ŞƏRHLƏR