Qeyri-müəyyənlik bildirən miqdar sayları.
Miqdar saylarının bu növü əşyanın qeyri-müəyyən miqdarını bildirir.
Əşyanın miqdarını bildirən bu saylar xüsusi lüğəvi vahidlərdir. Bunlar başlıca olaraq, az, çox, xeyli, bir az, bir qədər, o qədər, filan qədər sözlərindən ibarətdir.
Bəzən sayın bu növü ədatların iştirakı ilə düzəlir.Ədatlar qeyri-müəyyən miqdarı artırır və ya azaldır: lap az, lap çox, daha az, daha çox, olduqca az və s.
Qeyri-müəyyən miqdar saylarından az, çox, xeyli sözləri daha intensiv işlənməkdədir.
Miqdar sayının bu növü sadə, düzəltmə və mürəkkəb olur. Az, çox, xeyli sözləri sadədir.
Düzəltmə miqdar sayları konkret miqdar saylarının üzərinə -larla2, -larca2 şəlkilçiləri artırmaqla düzəlir. Məs: yüzlərcə insan, onlarla fabrik, minlərcə tələbə və s.
Mürəkkəb qeyri-müəyyən miqdar sayları bir sözünün az, çoz, xeyli, neçə sözlərilə, o, bu, filan,bir sözlərinə isə qədər qoşmasının artırılması ilə düzəlir. Məs: bir az, bir qədər, bir xeyli, filan qədər və s.
Qeyri-müəyyənlik bildirən miqdar saylarından az, çox, xeyli, bir az, bir xeyli, bu qədər, o qədər, filan qədər sözləri hal, hərəkət, iş bildirən sözlərdən, fellərdən də əvvəl işlənə bilir. Məs: Bir qədər dincələk, sonra yenə işləyərik.
Bu zaman həmin sözlər adverbiallaşmış olur və cümlə üzvü kimi zərflik vəzifəsində çıxış edir.
Kəsr sayları
Miqdar sayının bu növü tamın, ədədin hissəsinin bildirir. Müəyyənlik, konkretlik bildirən miqdar saylarından düzəlir. Kəsr sayları hər hansı bir çoxluq bildirən sayın -da2 yerlik hal şəkilçisini qəbul edərək azlıq bildirən və heç bir dəyişikliyə uğramayan bir sayla birgə işlənməsi yolu ilə yaranır. Məs: onda iki , dörddə üç və s.
Çoxluq bildirən say əvvəl işlənir.
Əslində tarixən –dan2 şəkilçisi daha düzgündür. Beşdən bir- yəni beş hissədən biri. Lakin –da2 şəkilçili forma ədəbi dilimizdə sabitləşmişdir.
Kəsr sayları mürəkkəb quruluşa malikdir və substantiv saydır. Odur ki, daha çox başqa sözlərlə işlənərək cümlədə mübtəda, tamamlıq və xəbər vəzifəsində iştirak edir.
Sıra sayları
Sıra sayı şəxsin, hadisənin, əşyanın sırasını bildirir və neçənci? hansı? suallarına cavab olur. Sıra sayı miqdar saylarına –ıncı4 şəkilçisi əlavə etməklə düzəlir. Məs: altıncı, birinci və s.
Bu şəkilçi saitlə qurtaran saylara əlavə edildikdə ilk saitini itirir. Məs: altı-ncı, iki-nci və s.
Sııra sayları isimlərə və sifətlərə miqdar saylarından daha yaxındır. İsim kimi cümlədə mübtəda, xəbər, tamamlıq ola bilir. Sifət kimi cümlədə təyin olub hansı? Sualına cavab verir.
Sıra sayını düzəldən şəkilçilər əvvəl, axır, orta, son sözlərinə də qoşularaq sıra bildirir. Məs: axırıncı, sonuncu, ortancı, əvvəlinci.
Sıra sayları düzəltmə saylardır. Sadə saylardan düzəldiyi kimi tərkibi saylardan da düzəlir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycanda qar yağacaq
ABŞ-dan İlham Əliyevə növbəti təbrik
Bürclərə görə 2019-cu ilin ən şanslı cütlükləri
Avtomatik yanacaqdoldurma məntəqələri yaradılır
Sürücüsüz avtobuslar sınaqdan keçirildi
Mikayıl Cabbarov: "Korrupsiyaya şərait yaradan..."
İsrail yenidən aviazərbələrə başladı
Havada, suda və quruda çəkilən klip
Eviniz və torpağınız sənədlidirmi?
Makiyaj etmədən də gözəl görünə bilərsiniz
Avropada koronavirusdan ilk ölüm qeydə alındı
Azərbaycan nefti yenə ucuzlaşdı
Paşinyan Şuşanı qaytarmaq üçün edilmiş uğursuz cəhdlərindən danışdı
Dahi bəstəkarlarımız - I hissə
"Yəqin Ermənistan Suriyaya qarşı da soyqırım iddiası irəli sürəcək”
Hind filmlərinin ulduzu əslində...
Bulvarda yeniliklər
Cəbhədə ağır döyüşlər gedir?
Facebook-un azərbaycanlı işçisi Aytəkin Əliyeva: “Bu işin bir sirri var...”
TƏBİB-dən karantin rejiminin sərtləşdirilməsi ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ
60 saniyədə Madrid turu
"28 May" metrostansiyasının yenidən qurulması başa çatır
Xallar xərçəng xəstəliyinin yaranması haqqında xəbər verə bilər
Ali təhsil müəssisələrində tədris ili uzadılacaq? - Nazir açıqladı
Valideyn olduqdan əvvəl və sonra
Azərbaycanda maqnit qasırğası gözlənilir
Gut xəstəliyi ilə mübarizə aparmağın 12 yolu
Azərbaycanda 5 gün iş olmayacaq
Günün ulduz falı
Kremli ad günü tortu(foto resept)
Holland pendirli salat (foto resept)
Üzdəki məsamələri sıxlaşdıran sabunlar
Gözəlliyin 10 sirri
Kolleclərə qəbulun NƏTİCƏLƏRİ açıqlandı
Bacısı Bergüzar Korel haqqında DANIŞDI
Tələbələr 15 il bu hüquqlarından istifadə edə biləcəklər
Cennifer Lopez hamam xalatında küçəyə çıxdı-FOTO
Suriyadakı kimyəvi silahların məhvinə özəl şirkətlər də qatılacaq
Fahriye Evcen baldızını izləmədən sildi
Uşaq bağçaları optimallaşdırılacaq
Türkiyənin Xarici İşlər Nazirliyi: “Azərbaycanın yanındayıq”
Bu günün hava proqnozu
WhatsApp-a girişə qadağa qoyuldu
Məktəblərdə koronavirusla bağlı bugünkü vəziyyət açıqlandı
Ziyafət geyimləri
Pendirli toyuq (foto resept)
Məndə səhv ola bilməz!
Soyuq havalar üçün manikür modelləri
Şakiradan gözlənilməz addım
2018-ci ilədək elektrik enerjisi və qaz tariflərinin dəyişəcəyi gözlənilirmi?
- ŞƏRHLƏR