İnsan qəlbinin açarı "sözdür". İnsanlar xarici aləmlə öz doğma dili vasitəsilə təmas yaradırlar. Onların maddi, əxlaqi-ruhi, ictimai həyatının quruluşu, cəmiyyətdəki yeri, digər insanlarla ünsiyyəti müxtəlif söz birləşmələri və ifadələrlə gerçəkləşdirilir. Söz və nitq insan təfəkkürünün zirvəsidir. İnsanlar, adətən, öz davranış və hərəkətlərini öz ağlı və idrakı ilə izah etməyə çalışırlar. Əslində isə onlar nə edirlərsə, öz ehtiyaclarını ödəmək xatirinə edirlər. Bir sözlə, insan fəaliyyətinin hərəkətverici qüvvəsi, davranış hərəkətlərinin mənbəyi onun tələbatıdır. İnsan tələbatının obyektiv göstəriciləri mövcuddur ki, bu da insanın şüuru, düşüncəsi və iradəsi ilə idarə olunmayan emosiyalarıdır. Emosiya nədir? Emosiya dedikdə, psixi vəziyyətin, insanın əhval-ruhiyyəsinin üzünün ifadəsində, mimikasında biruzə verməsi kimi anlaşılmır və bu məsələnin zahiri cəhətidir. Daha dərin və ümumi cəhəti onun insanın psixikası ilə bağlı olan tərəfidir. Emosiya hər hansı aktual tələbatın insan beynində əks olunması və onun təmin olunması imkanının qiymətləndirilməsidir. Bunu isə hər bir şəxs öz bilik və təcrübəsi ilə qiymətləndirir. Hər hansı məlumata malik olan şəxs öz tələbatına uyğun olaraq aldığı informasiyanı qiymətləndirə bilir. Məhz buna görə də eyni bir əsər, söylənilən söz və yaxud dinlənilən nitq ayrı-ayrı dinləyicidə, tamaşaçıda fərqli daxili gərginlik yaradır.
İnsanın tələbatı məsələsinə də toxunaq. Qeyd edək ki, bu günə qədər insan tələbatının təsnif olunmasında çətinliklər ilkin tələbatın çoxsaylı tələbatlara transformasiya olunması ilə izah olunur. Hazırda bu haqda dəqiq meyarlar yoxdu. Məsələn: amerikalı psixoloq A.Maslou bunların sayının 15, Mak-Duqlas 18, fransalı Merrey və Pyeron 20 olduğunu qeyd edir. Tam dəqiq desək, insanların tələbatı 2 əsas qrupa bölünür: həyati (vital) və ictimai (sosial) tələbatlar.
Həyati tələbat fərdin varlığını təmin edən əsas tələbatdır. Bunlara qida, su, optimal isti-soyuq rejim, xarici zərərli təsirlərdən qorunmaq və s. tələbatlar aiddir. Bu məlumatlardan çoxsaylı maddi tələbat doğur (geyim, ev-eşik və s.)
İctimai tələbat sözün əsl mənasında insanın müəyyən sosial qrupa mənsub olması, onunla ümumiliyi, müəyyən ictimai yerə malik olması, onu əhatə edən insanların diqqətinə, hörmətinə, məhəbbətinə, qayğısına olan tələbatdır.
Ümumiyyətlə, insanın sosial tələbatı adətən 2 hissədən ibarət olur:
1) özü üçün olan tələbatlar;
2) başqaları üçün olan tələbatlar.
Özü üçün olan tələbat insanın özünə aid olan hüquqları başa düşüb dərk etməsidir. Başqaları üçün olan tələbat isə həmin şəxsin digərləri qarşısında öz borcunu dərk etməsidir.
Daha bir məsələyə - şəxsiyyət formuluna toxunaq. Hər bir insanın öz şəxsiyyət formulu vardır ki, bunun köməyi ilə insan qarşısındakı adamın şəxsiyyətini təyin etməyə çalışır. İnsanın şəxsiyyət tipləri çox və müxtəlifdir. Bütün insanlar müsbət və mənfi tiplərə bölünür.
Müsbət tiplər daxilən xarici mühitə tez uyğunlaşan sosial tiplərdir. Mənfi tiplər isə daxilən ziddiyətli, həm də xarici aləmlə daim münaqişədə yaşayan melonxonik tiplərdir.
Müasir anlayışlara görə, insan şəxsiyyətinin quruluşu 4 hissəyə bölünür:
1) insanın temperamenti və digər bioloji xüsusiyyətləri;
2) İnsanın iradəsi, yaddaşı, hissləri, emosiyaları, qavrayışı, təfəkkürü, duyğuları, bir sözlə,əsas psixoloji proseslərin birləşdirən bu hissədə ictimai elementlər də özünə yer tapır.
3) İnsanın bacarığı, biliyi kimi xüsusiyyətləri həyat təcrübəsi və təhsillə yaranır.
4) İnsan şəxsiyyətinin ən ali, sonuncu hissəsini onun dünyagörüşü, həyatda idealı, maraqları, istək və arzuları təşkil edir, yalnız tərbiyə vasitəsilə yaranır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Nə üçün axşam vaxtı dırnaq kəsmək yaxşı deyil?
Avtobuslardan istifadə nə vaxtadək pulsuz olacaq? - AÇIQLAMA
Düşməndən növbəti TƏXRİBAT - Cəbhədə nə baş verir?
Ombusdman aparatı aydınlıq gətirdi: Səbinə Əliyeva hazırda... - Rəsmi açıqlama
Millimiz İndoneziyada 9-cu medalını qazandı
Hazal Kaya hamilədir-FOTO
Mərci salatı (foto resept)
Salma Hayek İlk dəfə Etiraf etdi-FOTO
Cəbhənin Xocavənd istiqamətində düşmənin mövqelərinə artilleriya zərbələri endirilir - VİDEO
FHN rəsmi məlumat yaydı
Müge Boz izləyicilərini TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Bədən quruluşuna görə geyinməyin sirri
Azam Ali – Ov
Tanınmış heykəltəraş vəfat etdi
Günel Behbudovadan gəlinlik kolleksiyası
Yadplanetlilər varmı? – Alimlərdən AÇIQLAMA
Balıq qoxusunu aradan qaldıran üsullar
Sarımsağın bilmədiyimiz faydaları
Milena Trampın 50 dollarlıq ayaqqabısı bəyənilmədi-FOTO
Günün ulduz falı
Həyatımızın ən yadda qalan geyimi
Köynək düymələri
Azərbaycanda 5 gün iş olmayacaq
Ordumuzun qələbəsi Bakıda qeyd olunur - FOTO/VİDEO
Dəbli geyim dəstləri
HAVA necə olacaq?- 20 APREL
Rusiya Ermənistandakı səfirliyinin fəaliyyətini iki həftəlik dayandırıb
Azərbaycan tələbələri üçün yeni şans
Smartfonların beyinə təsiri açıqlandı
Üzgüçülərimiz qızıl medal aldılar
Şəkər xəstəliyinin birdəfəlik çarəsi tapıldı
"Ramo" möhtəşəm ssenari ilə qayıdır
Twitter-də peyğəmbəri təhqir etdi, sonra isə...
İşsizlərin müavinəti 30-40% artırılacaq
Məşhur aktrisa hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİR-FOTO
Qondarma rejimi təbliğ edən “Johnson & Johnson”ın Azərbaycanda satışa çıxardığı məhsullar - SİYAHI
Kiçik evlər üçün faydalı mebellər
2012 çanta modası
Adınıza saxta profil yaradılıbsa...
İtə görə təyyarə yerə endi
Hacı Şahin şəhidlərimizdən yazdı: "Bu olay onu göstərdi ki..."
Maliyyə direktorları nəyə etibar edir?
Yay üçün köynək nümunələri
Həyatın hər dəqiqəsinin qədrini bilməliyik
Mango 2012 Günəş Eynəyi Kolleksiyası
"Ayntraxt"ın prezidenti: "Oyun Bakıda yox, Qarabağda keçirilməliydi"
700 bal toplayan qəzalı məktəbin şagirdi
Kıvanç Tatlıtuğ bal ayı FOTOlarına görə məhkəməyə getdi
Cəbhədə erməni təxribatı
Günün ulduz falı - 19.02.2014
- ŞƏRHLƏR