Say
Əşyanın miqdarını və ya sırasını bildirən sözlərə say deyilir.
Saylar əşyanın miqdar və sırasını bildirir. Sıra sayları miqdar saylarından şəkilçilər vasitəsilə yaranır.
Miqdar sayları sadə, düzəltmə və tərkibi olur. Miqdar sayları sayıla bilən maddi varlığın bir əlaməti kimi yaranmışdır. Saylar substantivləşmə yolu ilə mücərədləşdiyi üçün hallanır, mənsubiyyət şəkilçisi qəbul edir, cəm şəkilçisi ilə qeyri-müəyyən çoxluq ifadə edir. Cümlədə əsas sintaktik vəzifəsi təyindir. Substantiv və mücərrəd formada cümlədə mübtəda, tamamlıq və xəbər ola bilir. Adverbiallaşdıqda zərf rolunda da çıxış edə bilir.
Sayın həm ismə, həm də sifətə oxşar cəhətləri vardır. İsimlər əşya adı bildirdiyi kimi, saylar da müəyyən kəmiyyət adları bildirir. Sifət kimi cümlədə təyin olur, isimdən əvvəl işlənir. Sifətlər əşyanı əlamət, kefiyyət cəhətdən təyin etdiyi halda, say kəmiyyət, miqdar və sıra cəhədən təyin edir.
Konkret miqdar bildirən saydan sonra işlənən isimlər cəmlənə bilmir. Məsələn: 2 adamlar, 3 nəfərlər və s. demək düzgün deyil.
Sayın əsas morfoloji əlaməti sıra sayı düzəldən –incı şəkilçisidir. Məsələn: Beşinci sinifdəkilər çox savadlıdır.
İsimləşərək mənsubiyyət, hal, xəbərlik şəkilçiləri qəbul edə bilir. Tərkib daxilində olmadıqda cümlədə mübtəda, tamamlıq, xəbər vəzifəsində işlənə bilir. Məsələn: İkimiz də sevinirdik.20 cücədən cəmi yeddisi qalmışdı. -Neçənci kursdasan, a bacı? –dördüncüdəyəm. və s.
Say isimdən əvvəl gəldikdə dəyişməz, hallanmaz. Isim dəyişərək hallana bilər.
Sayın iki məna novü var: 1. Miqdar sayları. 2. Sıra sayları.
Hələlik bu qədər. Növbəti dərsdə miqdar sayları haqqında geniş məlumatımız olacaq.
Bu videoda say haqqında videodərslik var. Buyurun, izləyin!
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 3 MAY
Timatinin oğlu İLK DƏFƏ - FOTO
Avtoşların işi çətinləşir: yeni cəzalar
Tito Vilanova "Barselona"ya qayıdacaq
Şamla şəkil çəkmə üsulu
İlham Əliyev: "Hər iki tərəfdən günahsız insanlar ölür"
Paxla salatı (foto-resept)
Dəmir yolları ətrafındakı bəzi evlər köçürüləcək
Məktəb nizam-intizamına fərqli və müsbət bir yanaşma.
Təmizlik əvəzinə...
Hər şeyin çoxu ziyandır
Azərbaycan "Formula 1"ə 150 milyon ödəməyəcək
Qar və buz festivalı
2019 Bahar Trendləri
Azərbaycanda pulsuz internet olacaq?
Yeni il tortları
Azərbaycanda qadın məktəb direktorlarının sayı artıb
Bayramda neçə gün iş olmayacaq?
"Hər yerim orijinaldır" deyən Hadisənin yalanı üzə çıxdı - FOTO
Qısa Saç Modelləri 2012ci il Trendi
Saakaşvili azərbaycanlı məmura: "Mənim vaxtımda sənin kimilər həbsdə otururdu"
Hər qadının qarderobunda olmalı ayaqqabılar
Sibel Can pəhrizi ile 2 aya 10 kilo
Qara sarımsağın inanılmaz faydaları
Teymur Məmmədov Azərbaycan çempionu oldu
Kənan yeni ev axtarışındadır - FOTO
Notr-Dam kilsəsinin sirli tarixi
Günün ulduz falı
Fərdi kompüter satışları azalır
Ağsu aşırımında təhlükə
Kəmərlə cazibədar görünə bilərsiniz
Bu günün tarixi (07.09.2015)
Şahzadə tənqid olundu-SƏBƏB
Pensiyalarla bağlı YENİ MƏLUMAT
Xəyallarını de, düşüncələrini göstərim
Sarımsaq deyib qaçmayın
İlham Əliyev: “Paşinyan bizi təhrik etdi, qəbuledilməz hərəkətlər etdi və buna görə cəzalandırıldı”
Rusiyada İİV-QİÇS-ə qarşı vaksinlərin insanlarda sınaqdan keçirilməsi gözlənilir
Doğulmamış körpəni əməliyyat etdilər-QEYRİ-ADİ ƏMƏLİYYAT-FOTO
Süddən müntəzəm istifadə hafizəni saxlamağa kömək edir
Könüllü müraciət edənlərin sayı 8500-ə çatdı
Evdə yetişdirmək üçün şəfalı bitkilər
Peşman olmayan insanların xüsusiyyətləri
Ordumuz ermənilərə məxsus hərbi hissə ələ keçirib - VİDEO
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?- 3 Dekabr
Prezident Hikmət Mirzəyevə general-leytenant ali hərbi rütbəsi verdi
Prezidentdən əfv sərəncamı
Bu ərazilərdə qaz olmayacaq
Asan salat (foto resept)
NASA həll edə bilmədiyi məsələ üçün tələbələrə 180 min dollar təklif edir
- ŞƏRHLƏR