İnsanlar hərəkətlərində iradə azadlığına sahibdir. Çünki insan bu həqiqəti hər an yaşamaqda, etdiyi işlərdə azad olduğunu hiss etməkdədir.Bəs qəza və qədərin tərifini və həyatımızdakı rolunu bilirikmi?
“Qəza” sözü lüğətdə “Bir şeyi sonuna gətirərək hökmə bağlamaq” , yəni onun sözlə və ya hərəkətlə tamamlanması, “hərəkətlərin zamanında yaradılması”dır.
Qədər sözünün mənası: Allah-Təala tərəfindən var olan hər şeyin (bütün məxluqatın) və bütün hadisələrin yaradılmadan əvvəl əzəldə, yanında qorunmaqda olan Lövhü Məhfuz adlı kitabda; xüsusiyyətləri, səbəbləri, şərtləri və zamanı gəlincə sahib olacaqları gücləri, qabiliyyətləri, yerləri, zamanları ilə birlikdə təyin olunması, təşkil edilməsi və yazılı olması deməkdir.
Qədərin başa düşülməsi baxımından ən əhəmiyyətli cümlə “Qədərə iman Allahın ölçüsüz iş etmədiyinə iman deməkdir”.
Allah insanları iradə sahibi, dilədiyini edə bilən bir varlıq olmasını buyurmuş və onları bu güc və qüdrətlə yaratmışdır. Bu səbəbdən insanlar öz istək və iradələriylə hər hansı bir əməli yerinə yetirib-yetirməmək gücündədirlər, eyni zamanda iki istiqamətdən birini seçmə iqtidarındadırlar. İnsanın savab və cəzaya layiq olması, müəyyən işlərdən məsul olması bu azad iradəsi səbəbilədir.
Etdiyimiz və edəcəyimiz hər şey qədərimizdə vardır. Amma bu vəziyyət bizi məcburedici, iradəmizi istiqamətləndirici deyil. “...Allah hər şeyi biləndir” ayəsində ifadə edildiyi kimi, Allahın keçmişi və gələcəyi bilməsiylə, yəni əzəli elmi ilə əlaqəlidir. Biz daha yaradılmadan hər şeyin elminə vaqif olan Rəbbimiz həyatımızı ən incə detalına qədər bilməkdədir. Amma bunun açıq-aydın olması iradəmizin olmadığı mənasını vermir. Allah əzəli elmiylə hansı istiqamətdə seçim edəcəyimizi bilir və qədərimizi ona görə yazır. Bunu yazması və bilməsi müdaxilə etməsi mənasını verməz. Belə demək olarsa, Allah ixtiyari qədərlə əlaqədar məsələləri “Belə olacaq” deyə yazmışdır, “Belə olsun!” deyə deyil.
Bunu bilməmiz lazımdır ki, bütün yerlər, göylər və içindəkilər, Rəbbimizin lütfü olaraq insan oğlunun xidmətinə, onun faydalanmasına verilmişdir. Onun ehtiyacları üçün fəda edilmişdir. İnsan hər şeyi ilə hazır bir aləmə gətirilmiş və ona üstün qabiliyyətlər, geniş səlahiyyətlər bəxş edilmişdir. Bütün bunların nəticəsində Allah insandan iradəsini düzgün şəkildə qiymətləndirib, gözəl əməl sahibi olub qəza və qədərə iman etməyi istəmişdir. Bəs qəza, qədər nədir? Qısaca açıqlamaq lazım olsa, bunu "Allah dünya qurulduqdan qiyamətə qədər keçəcək müddət ərzində olacaq olan bütün şeyləri yer, zaman və xüsusiyyət baxımından sonsuz məlumatıyla bilməsidir" kimi ifadə edə bilərik. "Allah belə istəyib,, mənim qədərim də bu imiş" deyərək öz səhvlərini Allaha yükləmək kimi yanlış bir fikir ola bilməz. Allah yaratdığı qulunun bu dünyada nələrlə məşğul olacağını və nələr edəcəyini əvvəldən bilir. Qədərdə yazılı olan da insan oğlunun bu dünyada öz istəyi və iradəsiylə edib-edəcəklərindən ibarətdir.
Bu gün İslamiyyət insanın başa düşdüyü şəkildə yalnız ibadət, yaxşılıq, itaət və səbir dini deyil. Bu din bir azadlıq rəhnidir. İnsana mənliyini, hüriyyətini, iradəsini və şəxsiyyətini tanıtdıran bir dindir. Azadlığımızın qiymətini bilərək, qəza və qədərə boyun əyərək, axirətimizə gözəl əməllərlə gedək, İnşAllah...
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Milyarder sağlam olmasına baxmayaraq ÖLDÜ -FOTO
Azərbaycanda koronavirusa yoluxma statistikasında dalğalanma hansı səbəbdən baş verir?
Rəsmi Bakıdan sərt bəyanat: Böyük dövlətlər ...
Serbiya Azərbaycanı seçdi
Azərbaycanda 1000 yaşlı ağac - Heç kim ona...VİDEO
ABŞ defolta hazırlaşır
Hansı daha vacibdir?
Rusiya öz “Skype”nı yaradır
Gözəl ev dizaynları
Sürücülərə ÜZÜCÜ XƏBƏR: Burada avtomobil saxlayan cərimələnəcək - VİDEO
Hava haqqında
Selenanın üz-gözü şişdi-SƏBƏB-FOTO
Bakıda yeni keçidlər tikiləcək
Amerikansayağı dərsliklər
Bayram günü ABŞ və Kanadada yarım milyon ev qaranlıqda qaldı
Hind toyuğu ilə raqu (foto resept)
Arizona (Glen Canyon)
Bakıda 35 dərəcə isti olacaq
Bu dərdi biganə anlamaz!!!
Rusiyaya qara qar yağdı
KXCP Müsavat Partiyasının təklifini rədd etdi
Cəbhədə şiddətli atışma
İlham Əliyev hərbi əməliyyatların bəzi təfərrüatını açıqladı
“Düşmən Azərbaycanın mülki infrastrukturunu məhv etməyə çalışır” - RƏSMİ
Fərqli manikür nümunələri
Azərbaycan gimnastları Lissabonda Dünya kubokunun mərhələ yarışında iki qızıl medal qazanıblar
Arıqlamağa nələr mane olur?
Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası yaradıldı, üç dövlət qurumu LƏДћV EDİLDİ
Fahriye Evcen makiyajsız FOTOsunu paylaşdı
Heyvali piroq (foto resept)
Hamı bu dili öyrənəcək
Təhlükəsizlik Şurasının katibi: “Əfqanıstan hər zaman Azərbaycanla həmrəyliyə sadiq olacaq”
Azərbaycan yol polisi müraciət etdi: Artıq bəsdir!
Tənha, rahat istirahət üçün
İlham Əliyev bəyanat verdi
Beləsini görmədiniz
Gülüş-4
Bu qadın ideal bədən ölçüləri ilə TƏƏCCÜBLƏNDİRİR-FOTO
Əhəmiyyətli nöqtə - yataq sirlərinin kəşf edilməsi
"İntimissimi"dən alt geyimlər
Osmanlı sultanının saatı 1,1 milyona satıldı – FOTO
Girov Dilqəm Əsgərovun taleyi Rusiya XİN-in diqqət mərkəzindədir
Aztəminatlı ailələrə şad xəbər - mənzil veriləcək
Cem Yılmaz Serenaya olan sevgisini BELƏ ETİRAF ETDİ - FOTO
Putindən nüvə zərbəsi hədəsi
Rəfiqəsi Maradonadan 6,3 milyon dollar tələb edir
Buraxılış gecəsi pəhrizi
Bizim üçün yeni təhlükə
Düşmən Tərtəri “Smerç” ilə atəşə tutub
Məşhur cütlük evlənir!-FOTO
- ŞƏRHLƏR