Yazılı qaynaqlarda adı X yüzildən başlayaraq "Alıncaq", "Alancıq" , "Əlincək" və "Əlincə" şəklində çəkilən qala Naxçıvan-Culfayolunun kənarında, Əlincəçayın sağ sahilində yalçın dağ üstündə yerləşir. Bu adın qədim türk dilindəki "alan" (yastı, düzənlik, meydan) sözündən yarandığı ehtimal edilir. Lakin qədim türk dilində dağın təpəsi anlamını verən "alın" və qənimət anlamı daşıyan "alınc" sözləri də olmuşdur. H. Qəzvinin məlumatına görə Naxçıvan yaxınlığında Alancıq, Surmari, Taqmar və Faqnan adlı möhkəm qalaların uçuqları yüksəlir. Elxanilər zamanı müəyyən dağıntılara uğramış Əlincə qalası sonrakı dövrdə yenidən bərpa edilmişdir.
Əlincəqalanın tikilmə tarixi haqqında müxtəlif fikirlər mövcuddur. Tarixi qaynaqlara əsaslanan bəzi tədqiqatçılar qalanı təqribən 2 min il bundan əvvələ aid edirlər. "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanında Əlincəqala möhkəm istehkam kimi təsvir olunur. Orta əsr qaynaqlarında Əlincə adı qala, dağ, çay kimi nəzərdə tutulmuşdur. Əlincəqala haqqında tarixçilərdən Nəsəvi (XIII əsr), Şərafəddin Əli Yəzdi (XV əsr), türk səyyahı Övliya Çələbi (XVII əsr) və başqaları məlumat vermişlər. Tikinti sənətinin xüsusiyyətlərinə görə Əlincə qalası daha qədim dövrə aiddir. XII əsr erməni tarixçisi Stepanos Orbeliyan bu qalanın çox qədimlərdə tikildiyini qeyd edir.
Əlincə yüzillərlə Azərbaycanın və Yaxın Şərqin müxtəlif hakim sülalələrinə qulluq göstərsə də tarixdə daha çox Azərbaycan Atabəylərinin iqamət və xəzinə yeri kimi tanınmış, çağının ən güclü hərbi qüvvələrini məğlubyyətə uğradan böyük cahangirƏmir Teymuru belə möhkəmliyi ilə heyrətləndirmişdir. Əlincə qalası on ildən artıq sürən müqavimətdən sonra Teymurilərə1401 – ci ildə təslim olmuş və qalanın belə dözümünün səbəbini aydınlaşdırmaq üçün əmir Teymur şəxsən Əlincəyə qalxmışdır. Bəzi mənbələrdə isə qeyd edilir ki, Şah İsmayıl uşaq ikən bir müddət bu qalada gizlədilmişdir.
Əlincəqalanın müdafiə bürclərindən birinin qalıqları
Azərbaycan atabəyləri–Eldənizlərin hökmranlığı dövründə Əlincəqalanın əhəmiyyəti xüsusilə artmış, mühüm hərbi istehkam olan qala hökmdar ailəsinin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün sığınacaq yerinə çevrilmişdi. Naxçıvan hakimi Zahidə xatunun iqamətgahı və Eldənizlərin xəzinəsi Əlincəqalada yerləşirdi. 1225-ci ildə Xarəzmşah Məhəmmədin oğlu Cəlaləddin Manqburnının Azərbaycana hücumu zamanı Eldəniz hökmdarı Özbək (1210 – 1225) Əlincəqalaya sığınmış və burada döyüşlərin birində öldürülmüşdür. Əlincəqala XIII – XIV əsrlərdə Hülakülərin, XIV əsrin II yarısında Cəlairilərin hakimiyyəti altında olmuşdur. Hakimlərindən Sultan Tahirin, kutvallarından (qala rəisi) Uztəmurun (1343), Xacə Cövhərin (1390), əmir Altunun (1390), Seyid Əlinin, Hacı Salehin və Əhməd Oğulşayinin (1401) adları bəllidir.
İspan diplomatı, Kastiliya kralı III Enrikonun 1403 – 1406 -cı illərdə Teymurilər dövlətindəki səfiri Rüi Qonsales Klavixo Əlincə qalanı belə təsvir etmişdir: "Əlincəqala yüksək və sıldırım bir dağ üzərində qərar tutaraq divar və bürclərlə əhatə olunmuşdur. Divarların daxilində, dağ yamaclarının aşağı tərəflərində üzümlüklər, bağlar, zəmilər, otlaqlar, bulaqlar və hovuzlar vardır. Qəsr və ya qala dağın zirvəsində yerləşir".
Arzu Hüseynova
XƏBƏR LENTİ
Kosmosda həyat üçün Yer kürəsindən daha əlverişli planetlər tapılıb
Bu ilin ilk Ay tutulması başladı
Ronaldo Paylaşımı ilə Diqqət çəkdi-FOTO
Hava haqqında
XTQ giziri: “Bir nəfər də qalsaq, o bayraq sancılmalı idi” - VİDEO
Çində insanları smartfonlarla tanıyacaqlar
Məşhurların əsl adları sizi təəccübləndirəcək - SİYAHI
"Çukur" haqqında nazirdən AÇIQLAMA
Teymur Məmmədov Azərbaycan çempionu oldu
Azərbaycan daha bir şəhid verdi
Orta məktəblərdə bütün siniflər təmayüllü olacaq
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 16 fevral
Kraliça türk serialına görə Çağırış etdi
Gün boyu necə pozitiv olaq?
Uşaq otağı dekorasiyaları
Dövlət orqanlarında çalışanların işə çıxması ilə bağlı AÇIQLAMA
Saatlar bir saat geri çəkiləcək
Qarabağın böyük tarixi abidəsi - Qaraköpəktəpə
Toylarda araq qadağan olunsun?
Məşhur aktrisa həbs olundu-SƏBƏB
Firəngiz Əlizadənin əsəri daxil olan albom "Grammy" mükafatına layiq görülüb
Övladınızın ağıllı olmasını istəyirsinizsə, bunları edin
Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət-82
Gecənin səma yolları
1 aya 20 kiloqram arıqladan detoks
Ev həsrətində olanlara şad xəbər!
COVID-19-dan qoruyan altı məhsul açıqlandı
Qat-qat xəmirdən göbələkli peraşki (foto resept)
Hava haqqında
Ebru plastik əməliyyatlarını dandı-FOTO
"Mövludun ruhundan əl çəkin!" - həyat yoldaşı
0-2 yaş arası uşaq psixologiyası
''Balaca çoban''
Koronavirusla bağlı son STATİSTİKA
Bred Pitt 30 yaşlı aktrisa ilə eşq yaşayır? - FOTO
Gözəllik standartlarını yıxan modellər
Hava haqqında
Qış mövsümündə saça qulluq
Beyonse 37 yaşını adada qeyd etdi-FOTO
Partlamamış mərmidən Xəzinə Çıxdı-FOTO
Günün ulduz falı
İlham Əliyev bir sıra görüşlər keçirdi
Azərbaycanda daha 38 nəfər koronavirusa yoluxdu 42 nəfər sağaldı - RƏSMİ
Prezident İlham Əliyev və xanımı rəsmi qəbulda
Baş Prokurorluq Gəncənin atəşə tutulması ilə bağlı məlumat yaydı
Bəzəkli lampalar
SOS - Uşaq qidalarının 95%-də zəhərli metallar var - ARAŞDIRMA
Sarkisyan həbs oluna bilər
Son 40 il Azərbaycanın ən isti dövrüdür
22 yaşlı xidmətçi "zadəgan" oldu, fırıldaqla milyonlar yığdı - FOTO
- ŞƏRHLƏR