Yuxu
Sağlamlıq baxımından hər keçən gün daha da əhəmiyyətli sayılan yuxu əslində beynin yenilənmə prosesidir.
Yeni bir elm sahəsi olan Somnologiya, yəni yuxu sağlamlığı elmində yuxu yalnız istirahət prosesi deyil, beynin yenilənmə prosesi kimi təsvir edilir. Yuxu zamanı insan orqanizmində mürəkkəb biokimyəvi proseslər gedir – bəzi hormonlar və bioloji aktiv maddələr hazırlanır, orqanizm hüceyrə səviyyəsində təmizlənir, gün ərzində qəbul olunmuş informasiya beyin tərəfindən analiz edilir.
Əzələlər iflic olur, beyin işləyir. Yuxu əslində tibbin tam olaraq da həll edə bilmədiyi, beynin kəşf edilməmiş sirli bir sahəsidir. Demək olar ki, bütün canlılar müəyyən bir müddət işləyir, müəyyən bir müddət dincəlir. Canlılar inkişaf etdikcə beyində yuxu və oyaqlıq dövriyyələri, gündüz və ya gecə o canlının fəal olmasına görə dəyişir.
Kərtənkələlər sinifindən başqa bütün heyvanların yuxuda yuxu gördüyü bir dövr var: REM yuxusu adlanan bir yuxu prosesi! Yuxuda bədən tamamilə iflic olmuş vəziyyətə keçərkən bütün əzələlər zəif, amma yalnız beyin olduqca fəal işləyir.
Qədim zamanlardan yuxunun passiv hərəkət etdiyi bilinirdi, ancaq bu gün tibbdə Somnologiya adı verilən yuxu sağlamlığı elmi var. Bunun üçün çox yol keçildiyini bildirən VKV Amerikan Xəstəxanası Yuxu Pozğunluqları Mərkəzi “Vücuda yayılmış qanının əksinə, yatanda "Düymə bağlandı, düymə açıldı, beyin işləməyə başladı", demək doğru deyil” deyə bildirir.
Yuxu beynin yenilənmə prosesidir.
İnsan başda olmaq üzrə bütün canlılar üçün ən vacib 3 ehtiyacın su, yemək və yuxu olduğunu vurğulayaraq, “Yuxunun keyfiyyət, müddət, vaxt keçdikcə pozulmasının necə bir təsiri olduğunu qismən də olsa bilirik. Ancaq yuxu güman edildiyi kimi sadəcə istirahət demək deyil.
Yuxu beyin üçün şərt olan bir prosesdir. Bütün canlıların yuxu prosesində özünü təzələməsi, beyinin funksiyalarını tənzimləməsi, yaddaşla bağlı işləri aparması, gün ərzində gələn məlumatları istifadə edib müxtəlif formada yaddaşa atması, o yaddaşdan lazımsız təfərrüatların çıxarılması, beyinin müxtəlif yerlərindəki məlumatların bir-biri ilə korrelyasiya edilməsi, alınan məlumatların gündəlik həyat üçün vaciblik sırasının müəyyənləşdirilməsi, qısa müddətli yaddaş ilə uzun müddətli yaddaş arasındakı keçidlərin əldə edilməsi üçün yuxu çox vacibdir".
Beyin nəhəng bir mexanizmdir. Yatarkən çəkilən EEG-ye və ya funksional MR-a baxdığımız zaman xüsusən yuxu görərkən beyinin qan axınının oyaq olduğundan daha çox olduğunu, metabolizmasının daha çox olduğunu görürük. Yəni biz yatarkən beynimiz işləyir. Somnoloqların fikirinə görə, yuxuların insanın gələcəyi haqqında heç bir məlumat vermirlər və bu səbəbdən el arasında populyar olan “yuxu yozmaları” tam əsassızdır. Yuxuda biz yalnız bildiyimiz, eşitdiyimiz, gördüyümüz şeyləri görə bilirik.
Bəzilərinə 4-5 saat kifayət edir.
Hər kəsin beyninin 8 saat yuxuya ehtiyacı olmaya bilər, 4-5 saat yuxu da kifayət edicidir. Bir insanın yatması üçün lazımi zaman ertəsi gün özünü dincəlmiş, gümrah, şən və xoşbəxt hiss etdiyi müddət olaraq təsvir edilir.
Bəzən insanlar saatlarla yatmaq istəyir, ya da günlərlə. Toplanmış yorğunluğunu atmaq üçün günlərlə yatmaq istəyə bilər. Yuxunu kredit kartı hesabına bənzətsək, siz bioloji ehtiyacınızdan daha az yatsanız, yuxu kredit kartı hesabınızdan pul götürmüş olursunuz.
İdeal yuxu müddətinizi müəyyən edin.
Bu kart sonunda sizə aylıq borcunuzu göndərir. Sizin borcunuz var və bu borcu ödəmək məcburiyyətindəsiniz. Bəzən bu ödəmə infarkt şəklində də ola bilir, gün ərzində naxoşluq, unutqanlıq, diqqətsizlik, motivasiya çatışmazlığı şəklində ola bilər. Amma o kredit kartı borcunuz sizə Yuxu bankından gəlir və siz bir şəkildə ödəyirsiniz.
Öz optimal yuxu müddətinizi belə bir üsulla müəyyən edə bilərsiniz. Tətildə 5-6 gün çox nizamlı qidalanma, içki, qəhvə, çaydan uzaq olacaqsınız. Yuxunuz gələndə yatacaqsınız, yuxunuzu tamamilə aldıqdan sonra oyanacaqsınız. Bunu adi olaraq orta hesabla 4-5 gün edəcəksiniz. Orqanizminizin yuxu borcları ödənildikdə vücudunuz sizə ideal yuxu müddətinizi öz-özünə deyəcəkdir.
XƏBƏR LENTİ
"WhatsApp" DƏYİŞDİ: Bu gündən etibarən
Van Qoqun 5 tablosunun tarixi
Beynul Haremeyn
Xaricdə iş təklif edirlərsə, tələsməyin
Dəbli iş qadınları üçün kombinlər
Tonal kremi özünüz hazırlayın - ASAN ÜSUL
Qazaxıstanda fövqəladə vəziyyət?
Aviaşirkət ABŞ-da səhrada aşkarlanan sirli sütunu oğurladığını “etiraf” edib
YouTube dəyişdi
Maraqlı faktlar
Mərciməyin faydaları
Sony yeni smartfonlarını göstərdi
Azərbaycanda qaynana-kürəkən münasibətləri
Şeyma Subaşı koronavirusa görə gündəmdədir-FOTO
Tarkanın həyatından bəhs edən film çəkiləcək-FOTO
Dünya savaşı başlayır
Üzdəki ləkələrin müalicəsi üçün geçikməyin
Evin qırmızı "həkimi"
Bu mühəndis o mühəndisdən deyil
Hər gün saç yumaqdan xilas olmağın yolları
İdmanın uşaqlara xeyri
Rus nazirdən BƏYANAT: Heç kimə satmırıq
Xaricdə təhsil almaq istəyənlərin nəzərinə!
35 ölkə təmsilçisi Bakıya gəlir
Qara zirənin faydaları-2
Saxta qulaqcıqlar qulaq xəstəliklərini artırır
"Qarabağa qoşun yeridilməlidir"
Ey insan!
Təhlükəsizlik prioritetdir
Metro və avtobusların gediş haqqı-30 qəpik oldu!
Azərbaycanda daha bir kəndin adı dəyişdirildi
Sağlam xarakterli insanların 4 xüsusiyyəti
Günün ulduz falı
Dırnaq yemə vərdişindən necə xilas olmalı?
Ollanddan Dağlıq Qarabağ sözü
"Qızcığaz dovşan" tortu (foto resept)
Ramazan ayı ilə əlaqəli bilməli olduqlarımız
Aslı Murad haqqında danışdı
Ailələrə vacib tövsiyə: virtual pəhriz
“Sevgisi” cavabsız qalan tutuquşu görənləri güldürdü – VİDEO
Mehriban Əliyeva təşəkkür etdi
Buraxılış imtahanları təxirə salındı
Kafe və restoranların hansı tarixdə açıla biləcəyi açıqlandı - RƏSMİ + VİDEO
İngiltərə çempionatı: "Mançester Yunayted" şokda, Özil meydan suladı
Canlı əfsanə səfir oldu
Daha bir ölkə İŞİD-i vuracaq
Azərbaycanlıların Facebook sevgisi
Növbəti həftənin bağlanması ilə bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA: “Bazar günü...”
Pink xəstəxanaya yerləşdirilib
Doğuşdan sonra göbək yırtığı
- ŞƏRHLƏR