Bir çoxumuz maddənin üç halının olduğunu bilirik. Buna ən yaxşı nümunə sudur. Su normal halda maye, donanda buz, yəni bərk, isinəndə də buxar, yəni qaz halına keçir. Bir maddənin molekul quruluşunu itirmədən qazandığı dəyişiklik maddənin üç fərqli halıdır. Ancaq bu xüsusiyyət hər maddəyə xas deyil. Məsələn, barıtı qızdırsaq, o, qaz halına çevrilməz. Barıt partlayar və tamamilə başqa molekul olar. Şüşə isə soyudulsa, bərk maddə xüsusiyyəti qazanmaz, yalnız sərtləşər.
Şüşəni bərk zənn etməyimizin səbəbi isə olduqca sərt olmasıdır. Qədim dövrlərdən qalmış şüşə stəkan və vazaların alt hissələrində qalın şüşə layın meydana gəlməsinin səbəbi şüşənin gözlə görünməyən miqdarda daima aşağıya doğru axmasıdır.
Şüşə niyə maye halındadır?
Bunu daha yaxşı anlamaq üçün bu nümunə üzərində düşünməliyik: su qaz, maye və bərk halında da eyni molekulyar xüsusiyyətlərə malikdir və H2O düsturu ilə təyin olunur. Maye halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar bir-birinin üstündən sürüşür, qaz halında olarkən isə molekullar sərbəst şəkildə geniş sahəyə yayılırlar. Ancaq su bərk halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar çox simmetrik və qüsursuz nizam daxilində ardıcıl düzülür və kristallaşır. Beləliklə, buz meydana gəlir. Maddənin sərtləşdiyi anda bənzərsiz forma və həndəsi nizamın yaranması o maddənin kristallaşmasıdır. Əgər bir maddə soyuduqda bu simmetrik nizamı əldə edə bilmirsə, o zaman o maddə bərk deyil.
Şüşənin “bərk” olaraq qəbul edilməməsinin səbəbi də budur. Şüşəni meydana gətirən molekullar soyuyanda kristallaşmırlar. Yəni molekullardakı və atomlardakı düzülüş nizamlı deyil. Belə bir nizamlılığı təmin etməyən bir maddə kristallaşa bilməz, bu səbəbdən də bərk hala çevrilə bilməz. Gözlə görünməyən atomların bütün kainatdakı obyektlərin hamısını necə meydana gətirdiklərini öyrənən və bunun üzərində ağıl və vicdanla düşünən hər insan Allahın sonsuz qüdrətini, ağlını və bənzərsiz yaratma sənətini görər və Allahın gücü qarşısındakı acizliyini anlayaraq boyun əyər.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
ABŞ-ın növbəti prezidenti DONALD TRAMPdır
Cem Yılmazın uşaqlıq fotosu
Günün ulduz falı
Sevginin sağlamlığa 5 faydası
İlin vacib tədbiri başlayır - ilk qonaqlar gəldi
Rahat yuxu üçün yataq dəstləri
Yayda koronavirusla mübarizədə yol verilən səhvlər
Dəbdəbəli saç topuzu necə hazrlanır?
Orqanizmin düyü ilə təmizlənməsi
Azərbaycanda görmə qabiliyyəti məhdud və itirilmiş insanlar üçün yenilik
Jeniffer Aniston yeni FOTOsu ilə diqqət çəkdi
İçimizdə böyüyən şiş...
Azərbaycanda işsizlərə sığorta pulu veriləcək
İlanların intiqamı ağır oldu
Yetər ki, qərar verin!
"Həzi Aslanov" stansiyası bağlanır? - RƏSMİ CAVAB
İbrahimoviç Qəbələyə gedir
Azərbaycanda dərmanların alınması qaydası dəyişdiriləcək
Ailə üçün təhdid: yuxuda danışmaq
"Ustad" dərgisinin 18-ci sayı-FOTO
Ermənistan silahlı qüvvələrinin təxribatının qarşısı alındı, düşmən itki verərək geri çəkildi
Koronavirusun qarşısı almaq üçün istifadə olunacaq dərmanlar açıqlandı
Fahriye Evcen Arıqladı!-FOTO
Bacı həsrəti
İsaak Nyuton
Tacikistanın xarici işlər naziri Azərbaycana rəsmi səfərə dəvət olunub
Şəhid Xudayar Yusifzadənin büstü hazırlanıb - FOTO
İngiltərə Premyer Liqası: "Everton" avtoqolla sevindi
Düşmənin raket hücumundan sonra Gəncə - VİDEO
Beşinci dəfə Ceyms Bond olacaq-FOTO
Yuxular və yuxuyozmalar (9)
Günün qoroskopu: problemlər az deyil
Dostoyevskidən seçmələr
Sahildə tapılan qəribə canlılar hər kəsi təəccübəndirdi – FOTO
NATO Rusiya ətrafında həlqəni daraldır
Bu iki barmağın uzunluğu xarakterinizi ələ verir
2017-ci ilin ən gözəl təbiət şəkilləri
“Hərbçilərimizin qisası alınıb” - İlham Əliyev
Təhsil müəssisələrində tətilin vaxtı uzadıldı - RƏSMİ + VİDEO
Ballı çay içdikdən sonra ağzınızı yaxalayın
Vanna otağı mikroblardan necə təmizlənməlidir?
Vilayət Eyvazov aparıcıya rütbə verdi
BMT-dən Ermənistana yardım
"Kəpəz" Qəbələ səfərində qalib gəldi
Azərbaycanda şimşək çaxacaq, yağış yağacaq
Azərbaycanda qəribə heyvan skeleti tapılıb
ABŞ yenidən İraqa qayıdır
100 ildən sonra ilk dəfə NƏHƏNG tısbağa tapıldı-FOTO
Unikal mirvarilər
"Düşməndən güclü olduğumuzu bu yaxınlarda sübut edəcəyik"
- ŞƏRHLƏR