Heyvanlarla birlikdə yaşamağın insan sağlamlığına bir çox faydası olduğunu bilirik. Bəs kiçik yaşdan etibarən pişiklərlə birlikdə yaşayan, onlarla böyüyən uşaqları necə bir gələcək gözləyir? “Kedici” jurnalı rəhbəri doktor Tarkan Özçetin, 5 yaşına qədər pişiklərlə böyümüş uşaqların necə və niyə sağlam olduğundan yazdı: Sağlam nəsillərin zəmanəti pişiklərdir. Heç unutmaram, illər əvvəl kilinikama pişik sahibi olmaq üçün yoldaşı Ankarada diplomat olan hamilə bir Amerikalı xanım gəlmişdir. Hansı ki, çoxumuzun həyatında ən az bir dəfə şahid olub gözlərinə inanmadığı, yerə düşən əmziyi bir başa körpəsinin ağzına verən o məsuliyyətsiz, qərbli, amma pis analardan biridir. Əminmisiniz deyə soruşmuşdum, istər-istəməz . İndiyə qədər deyil, niyə hamiləliyin son dövründə evlərinə pişik almaq istəyirdilər? Ağlım kəsmirdi. Doğulacaq körpəmin sağlamlığı üçün demişdir. Doktoru məsləhət görmüş, doğuşdan əvvəl evdə mütləq pişik və ya it olmasını söyləmişdir. Bizdəki çox həkimlər (hələ o illərdə) uşaqların sağlamlığı üçün buna şiddətlə qarşı çıxarkən, evdə olan iti pişiyi uzaqlaşdırılmasını istərkən necə olur, başqa bir həkim belə bir məsuliyyətsizlik sərgiləyə bilirdi? Məgər bir bildikləri varmış: “Gigiyena hipotezi” həddən çox gigiyenik mühitin və bu gigiyenanı təmin etmək üçün istifadə edilən məhsulların həm özümüz, həm də pişiyimiz üçün nə qədər təhlükəli olduğunu qeyd etmişdim. İndi bu gigiyena tutqusunun, insanlarda xüsusilə uşaqlarda, təxmin belə edə bilməyəcəyiniz qədər qalıcı sağlıq problemlərinə səbəb ola biləcəyini anlatmağa çalışacayıq. İmmunitet sistemi və ya vücudun müdafiə sistemi, adı nə olursa olsun, bu sistemin vəzifəsi, vücudumuza təhdid ola biləcək və xəstə edə biləcək bütün amillərə (bunlar bakteriya, virus, göbələk, parazit, hətta xərçəng hüceyrələri belə ola bilir) qarşı qorumaq və savaşmaqdır. İmmunitet sistemi inkişaf etmiş bir fərdin elə də asan xəstələnməyəcəyi çox dəqiq söylənə bilər. Bu sistem həyatın ilk günlərindən hətta ana bətnində inkişaf etməyə başlayır və inkişafının böyük bir hissəsini (bura çox vacibdir) 5 yaşına gəldiyində tamamlayır. Yəni doğuşundan 5 yaşına gələnə qədər yaxşı bir inkişaf göstərən immun sisteminə malik uşaqlar, ömrü boyu elə də asanlıqla xəstə olmurlar. Elə isə canımızdan çox sevdiyimiz uşaqlarımızın bu sistemlərinin inkişafı üçün nəyə ehtiyacları var? Cavab çox sadədir, amma bir o qədər də təəccüblüdür: Mikrob. Bəli səhv oxumadınız, 0-5 yaş arasındakı körpələrin, daha sonrakı həyatlarının bütün mərhələlərinə müsbət təsir edəcək sağlam bir immunitet sisteminə sahib olmaları üçün mikroblarla təmasda olmaları, tanış olmaları və onlarla mübarizə aparmaqları lazımdır. Bu olmazsa nə olar? Açıq demək lazımsa bu sistemin ağlı qarışır. Tanımadığı, bilmədiyi mikrobların əvəzinə savaşacaq başqa şeylər axtarır. Məsələn, polenlərə (çiçək tozu) həvəs göstərir. Nəticə: Allergiya. Mikrobsuz, təmiz mühitdə böyüdülən bu fərdlər ağıla gələ biləcək hər şeyə allergiya və sonrasında astmaya yoluxa bilir.
Ağardıcı iyi qoxan mühitlərdə doğulub böyüyən, ən kiçik temperatur yüksəlməsində dərmanlara və antibiotiklərə bulanan körpələrin müqavimət sistemlərinin daha da zəifləyir. Sistem öz vücudundakı hüceyrələri düşmən zənn edir və onlarla mübarizə aparmağa başlayır. Nəticə, allergiyadan daha da qorxulu: Otoimmun xəstəliklər yaranır. Bir çoxu uşaq deyilə biləcək yaşlarda meydana çıxan xəstəliklərdən bir neçəsi: Tip 1 diyabet ( şəkər xəstəliyi), MS (multiple skleroz), lupus ( qırmızı qurd eşənəyi) seliakiya siyahı, çox təəssüf belə davam edir və çox təəssüf heç birinin dəqiq müalicəsi yoxdur. İl 1989, David Strachan adlı bir araşdırmaçı, yuxarıda anladmağa çalışdığımız “gigiyena hipotezi” deyə bir hipotez ortaya atır. Keçən 27 il içində, bu hipotezin (doğruluğu ya da səhvliyi hələ isbatlanmamışdır) doğruluğunu sübut edən yüzlərcə araşdırma aparılır. Ancaq bu təcrübələrin heç biri nə mediada, nə də başqa yerlərdə gündəmə gəlmir. Hətta gigiyenik hipnozu elmi mühitlərdə çürüdülməyə çalışılır, bunda uğursuz olunsa da sanki bunu həmişə hipotez olaraq qalması istənilir.
Dr.Tarkan Özçetin
XƏBƏR LENTİ
Qayınana "sevgisi": müharibəni kim bitirsin?
Silvester Stalonenin Görünüşü fanatlarını Qorxutdu - FOTO
Silahı olanlar narkoloji testdən keçiriləcək
Cessika Simpson paylaşdığı FOTO ilə sevənlərini qorxutdu
Nevroz və ürək xəstəliklərinin səbəbi
Sahibsiz məktublar (1 və 2)
Serdar Ortaç jurnalistlərə qəzəbləndi-SƏBƏB
Bergüzarın bacısı niyə belə edir?-SƏBƏB
Dünyanın ən yüksək yaşayış məskəni-FOTO
ÜST-dən maska XƏBƏRDARLIĞI - Qaydalar dəyişdi
Qarabağda ölənlərin cəsədlərinin mübadiləsi başlayıb
Bakının bu qəsəbəsi 10 ildir ki, qazsızdır
Gözəl məşhurlar və anaları
İkinci evliliklər və uşaq psixologiyası
Bakıda daha bir möhtəşəm park tikilir
Hamamında gizli kamera tapdı və...
Azərbaycanda daha bir kənd polislər tərəfindən nəzarətə götürüldü
Misirə də qar yağdı: son 122 ildə ilk dəfə
Şaxta baba harada yaşayır?
Çanta modelləri
İncə tac nümunələri
Paşinyandan acı etiraf: “Rusiyanın Dağlıq Qarabağ məsələsində neytrallığını anlayırıq”
Yıldız Tilbe evində klip çəkdirdi-VİDEO
Sovetdənqalma idman daşlarına bir evin pulunu təklif edirlər
Azərbaycanda benzinin ucuzlaşacağı proqnozu
Osmanlı şərbətinin hazırlanması
Zibillikdən 30 min dollarlıq bəxt üzüyü tapıldı-FOTO
Nikolas Keyc aktyorluqla vidalaşır
Məktəb çantası seçərkən nəyə diqqət etməli?
İlk dəfə onunla FOTOsunu paylaşdı
Sabah temperatur 33 dərəcəyə yüksələcək
Hava haqqında
Ağır xəstə olan xalq şairindən xəbər var: "Yaralarım bitişmir..."
Yeni nazir: "Yanımda çoxlu adam var"
Paltarına görə təyyarəyə buraxılmadı-FOTO
Natalie Suarez
Bu ölkədə ilk dəfə internet klub açıldı
Londonun ən bahalı boşanma məhkəməsi başlayır - FOTO
Sabah çox isti olacaq
Gəncənin 4 saylı tam orta məktəbi "İlin ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi" seçilib
Səkkiz il yeyib içməyən yoq öldü
Şeyma Subaşı bu dəfə İtaliyada-FOTO
Çörək çəkini artırırmı?
Evinizi yeni ilə hazırlayın
Zelenskinin partiyası Azərbaycana hərbi yardım göstərməyə hazır olduğunu bəyan etdi
WhatsApp-dan xəbər var
"Ermənilər Azərbaycan torpaqlarından çıxmalıdır"
Düşmənin viran qoyduğu Kəlbəcər şəhərinin görüntüləri - VİDEO
“Kobra” Pərviz İstanbulda karantinə alınmayacaq - ÖZƏL
HAVA necə olacaq?
- ŞƏRHLƏR