Uşaqlarımıza davranış dəyişikliyini necə qazandıra bilərik?
Uşağımızdan istəklərimizin reallaşması səviyyəsinə görə onun istəklərimizə uyğun olan davranışları qazandığını, ya da qazana bilmədiyini düşünürük. Əgər istəklərimizə uyğun davranışlar ortaya çıxmamışsa, müddəti nəzərdən keçirmək lazımdır. Əlbəttə ki, bu müddət hər ailəyə, hər valideynə görə fərqli olacaqdır. Uşaqların şəxsi xüsusiyyətləri, fiziki quruluşu mütləq diqqətə alınmalıdır. Ancaq burada əhəmiyyətli olan məsələ ana-atanın uşağı sərbəst buraxması və özünün müstəqil qərar çıxara bilməsidir.
Valideynlər uşaqlarının edə biləcəyi şeyləri özləri etməklə onların əhəmiyyətli həyat bacarıqlarının inkişafına da maneə törətmiş olurlar (qərar verə bilmə, seçim edə bilmə və s). Fərdi fərqliliklər söz mövzusu olsa da, davranış dəyişdirmək üçün tələb olunan müddətin əsas və dəyişməz elementləri vardır.
Uşağımıza əsas vərdişləri qazandırmaq və ya onda olan hansısa mənfi davranışı dəyişdirmək üçün atacağımız addımlar bunlardır:
1. Məlumatlandırma
Uşağın davranışında istənən dəyişmənin reallaşa bilməsi üçün əvvəl uşağı bu dəyişmə haqqında məlumatlandırmaq, səbəbləri haqqında məlumat vermək əhəmiyyətlidir. Qaydaların niyə qoyulduğu və istəklərinizin əhəmiyyəti izah edilməlidir. Uşaqlar nə üçün bəzi işləri etmək məcburiyyətində olduqlarını başa düşərlərsə, ailəsinə kömək etməyi, dəyişməni qəbul etməyi və müstəqil davranmağı mənimsəyərlər.
2. Nəzarət
Məlumatlandırmadan sonra uşağa zaman vermək lazımdır. Bu müddətdə edilən nəzarət nəticəsində davranışın hansı müddətdə yarandığına diqqət yetirilməlidir. İstəyinizi açıqladıqdan sonra uşağınızın istədiyiniz davranışda olub-olmadığına nəzarət etməlisiniz. Nəzarət müddəti sizin bu mövzuda ciddi olmağınız baxımından əhəmiyyətlidir. Uşağın davranışlarını izləməklə ona verdiyiniz əhəmiyyəti və göstərdiyiniz diqqəti də sözsüz olaraq çatdırmış olacaqsınız. Davranışı xatırlatmaq üçün cədvəl və siyahı kimi uşağın diqqətini cəlb edəcək vizual vasitələrdən istifadə etmək faydalı ola bilər. İstədiyiniz davranış göstərildiyi zaman onu həvəsləndirmək üçün bəzi ifadələrdən istifadə etməyiniz (məsələn, "Bunu etdiyini görmək məni xoşbəxt etdi") böyük əhəmiyyət daşıyar.
Valideynlər uşağı hər addımında kölgə kimi izləməməlidirlər. Nəzarət müddətində ana-atanın səhv hərəkətləri bir çox yeni qarşıdurmaya səbəb ola bilər. Valideynin ona etibar etmədiyini hiss edən uşaqlar bəzi mənfi hərəkətlərə (əsəbi davranmaq, dəyişməyə müqavimət göstərmək və s.) yol verirlər.
3. Qiymətləndirmə
Müəyyən müddətdən sonra gedişat haqqında məlumat vermək lazımdır. Əgər istənən davranışın sayında artım varsa, həvəsləndirici ifadələr işlətməklə onu ruhlandırmaq, əgər davranışın ortaya çıxmasında çətinliklər varsa, bu çətinliklərdən yarana biləcək səbəbləri uşaqla müzakirə etmək lazımdır. Qiymətləndirmə apararkən işlətdiyimiz ifadələr uşağın özünə inamıyla yaxından əlaqəli olduğu üçün onu ruhlandıran ifadələrdən istifadə etmək əhəmiyyətlidir (Məsələn, … etməkdə müvəffəqiyyətli olduğunu görürəm, ancaq … mövzusunda bir az daha səy göstərsən, daha yaxşı olar).
4. Xatırlatma
Əgər uşağınız arzu etdiyiniz kimi davranmırsa, yenidən xatırlatma müddəti təyin etmək lazımdır. Bu müddət davranış formalaşana qədər davam etməlidir. Yuxarıda izah edilən bu elementlər yalnız məsuliyyət qazandırma müddətinə aid deyil. Bunlar əsas vərdişlərin yaranmasında, qaydaların təyin olunmasında, qısaca, həyatımız üçün lazım olan elementlərdir.
XƏBƏR LENTİ
Ağrıya qarşı ən sadə dərmanın adı məlum olub
75 il birgə yaşayıb, bir gündə dünyadan köçdülər
“Instagram”da 200 milyon izləyicisi olan ilk qadın - FOTO
Menstruasiyanın gecikməsinin səbəbləri
Psixoloq Doğan Cüceloğlundan tövsiyələr (1)
Sosial siğorta nədir və onun əhəmiyyəti nədən ibarətdir?
Gəlin saçı modelləri
Mirşahin koronavirusdan sağaldı - VİDEO
Azərbaycanlı aktrisa "erməni soyqırım"na aid filmə çəkildi
Azərbaycanda erkən nikah problemləri: nə etməli?
Tamlı qatqılar
Bermud üçbucağında yeni ada peyda oldu - Alimlər heyrət içindədir
İƏT ictimaiyyəti müstəqil Fələstin dövlətinin yaradılmasına dəstək verməyə çağırdı
Gil qab bazarı "ölüb"
Azərbaycanda dönər dəhşəti: yeyək, yoxsa yox
Hamiləliyin son dövründə bunu etmək təhlükəlidir
Dünyanın ən böyük məzarlığı-FOTO
Qadın.netin "xarici" xanımları (III hissə)
Bakıda ekspress xətt avtobuslarının fəaliyyəti dayandırılır - RƏSMİ
Serdar Ortaç Boşanır
Günün ulduz falı - 22.10.2013
"Ginnesin Rekordlar Kitabı"nın seçmə rekordları
Qurban bayramınız mübarək!
"VERSACE"-dən son model çantalar
Günün qoroskopu: çətin işin qeyri-standart həllinə başlamaq olar
Gözəl qamətin sirləri
Günün ulduz falı
Rəsədxana işçisi qasırğadan danışdı
Coğrafiya müəllimi olmaq istəyənlər imtahan verir
Hava haqqında - 04.02.2014
Dünyada ilk dəfə: nəhəng ilana könüllü yem olacaq
Tuba Büyüküstün Nyu-Yorkda ev alır-FOTO
İnternetdə zibil artıb
Bakıda koronavirus xəstələri üçün açılan klinikada neçə xəstə var? - RƏSMİ
İdeal ayaqlara sahib olmanın yolları
Yağış, qar, duman, külək
10 yaşlı dahi
"Yer kürə deyil" dedi, raketə minib uçdu - FOTO
Maykl Cekson haqda şok iddia - Ölməyib
Azərbaycanda qızların erkən nikahı ilə bağlı
Sitatlarımız - IV hissə (Son)
Bal pətəyinə diqqət
Sobada tərəvəzli toyuq (foto-resept)
Xanımların sevdiyi bəzək əşyaları
Qəbul imtahanları dörd gün ərzində keçiriləcək - RƏSMİ
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Vaşinqton Ukraynaya silah göndərəcək
Üzünüzə yaraşan qaş formaları
Leçolu-toyuqlu pide (foto resept)
Millət vəkili “uşaq pulu”nun bərpasını tələb etdi
- ŞƏRHLƏR