Cavan bir qadın həyəcanla danışır,həkim onu diqqətlə dinləyirdi.Dediklərindən belə məlum olurdu ki,həyat yoldaşının və özünün razılığı ilə ilk hamiləlik abortla qurtarmış,ikinci hamiləlikdə körpə ölü doğulmuşdur.Üçüncü hamiləlik isə yeni doğulmuş körpənin sarılıq xəstəliyinə tutulması və bir neçə saatdan sonra tələf olması ilə nəticələnmişdir.İndi gələcək hamiləliyin qayğısına qalan qadın bunların səbəbini,müalicənin mümkün olub olmamasını soruşurdu...
Aparılmış müşahidələr göstərir ki,bəzən sağlam ailədə uşaq sarılıq əlamətləri ilə doğula bilər.Lakin belə körpələr bir neçə gündən sonra tələf olur,tək-tək sağ qalanlarda isə bir müddətdən sonra sinir sisteminin zədələnməsi müşahidə edilir.Müalicə olunmamış belə uşaqlar həyatları boyu əlil qalırlar.Bunun səbəbi uzun müddət müəyyən edilməmişdir.
1940-cı ildə isə insan qanında rezus amilin kəşf edilməsi həmin xəstəliyin səbəbini aydınlaşdırdı.
İnsanların təxminən 85 faizinin eritrositlərində rezus amili vardır.Tərkibində rezus amil olan insan qanını rezus müsbət,həmin xüsusiyyəti daşımayan qanı isə rezus mənfi adlandırmışlar.Eritrositlərdə rezus amilin olub-olmaması insanın sağlamlığına mənfi təsir göstərmir.İnsan bədənində xarici amillərdən mühafizə üçün fərdi mübarizə sistemi yaranmışdır.Həmin sistemdə əks-cisimlərin də mühüm rolu vardır.Əks cisimlər (antigenlər)yad zülalla birləşdikdə onu neytrallaşdırıb parçalayır.Qanı rezus mənfi olan şəxslərə rezus müsbət eritrositlər köçürdükdə,bədəndə əks cisimlər əmələ gələ bilər.Çünki rezus müsbət xüsusiyyətə malik olan eritrositlər rezus mənfi orqanizm üçün "yad"antigen olub,ona qarşı əks-cisimlər əmələ gətirir və bu uzun müddət orqanizmdə qala bilər.Belə şəxslərə təkrar rezus müsbət eritrositlər köçürülərsə,yad cisimlərin təsirindən onlar parçalanar.Bu isə ölümlə nəticələnə bilər.
Əks cisimlər hamiləlik dövründə də əmələ gələ bilər.Belə təsəvvür edək ki.qanı rezus mənfi olan hamilə qadının bətnində qanı rezus müsbət olan döl artıb inkişaf edir.Hamiləliyin inkişaf dövründə uşaq ananın bədəni ilə müvəqqəti üzv olan ciftlə əlaqə saxlayır.Uşağın normal inkişafı üçün lazım olan qida maddələri anadan uşağa cift vasitəsilə keçir.O,dölü karbohidrogen,yağ,zülal,duz,vitamin, su və başqa maddələrlə təmin edib,dölün və hamiləliyin düzgün inkişafı üçün xüsusi harmonlar hazırlayir,qanı karbon qazı və qalıq maddələrdən təmizləyir,orqanizmi oksigenlə zənginləşdirir.Cift bir növ dölün "ağciyər"və"böyrəklərini"əvəz edir,bir sıra mikroorqanizmlərin,zərərli maddələrin qan vasitəsilə dölə,döl eritrositlərinin isə ananın orqanizminə və əksinə keçməsinə mane olur.
İndi biz yuxarıda misal gətirdiyimiz hadisəyə qayıdaq.Belə fərz edək ki.ananın qanı rezus mənfi,dölünkü isə rezus müsbətdir.Döl eritrositlərini ananın qanına keçirməmək qabiliyyəti ciftdə pozulduqda dölün eritrositləri ananın qan dövranına daxil olur və nəticədə anada döl eritrositlərinə qarşı əks cisimlər əmələ gəlir.Həmin əks cisimlər anadan ötrü zərərli deyildir,çünki onun eritrositlərində rezus müsbət amil yoxdur.Lakin əmələ gəlmiş rezus əks cisimlər dölün qan dövranına daxil ola bilər.Deməli dölün bədənində rezus müsbət xüsusiyyətə malik olan eritrositlər,əks cisimlərlə birləşərək parçalanırlar.Eritrositlərin parçalanması nəticəsində dölün inkişafı pozulur.Nəticədə təkrarən uşaqsalma,dölün ana bətnində tələf olması,uşağın ölü doğulması,onun ağır formada sarıılıq və ya qansızlıq ilə anadan olması müşahidə edilir.Bu xəstəliklər hemolitik xəstəlik adlanır.
Rezus amil valideyinin irsi xüsusiyyəti olub,dölə verilir,hamilə qadının qanı rezus mənfi,dölün qanı isə rezus müsbət xüsusiyyətə malikdirsə,deməli bu xüsusiyyət dölə atadan keçmişdir.
Rezus mənfi xüsusiyyətə malik qadınlar rezus müsbət kişidən ilk dəfə hamilə olduqda doğulan uşaq sağlam olur.Bunu onunla izah etmək olar ki,rezus mənfi xüsusiyyətə malik olan ananın bədənində əks-cisimlər əmələ gəlməsi üçün müəyyən müddət lazımdır.İkinci hamiləlik dövründə isə əks-cisimlər artır ki,bu vaxt döl daha çox zədələnir.
Rezus amilin xüsusiyyəti dölün qanında hamiləliyin bir-iki aylığından müşahidə edilir.Abort zamanı rezus amili dölün eritrositləri ilə birlikdə ananın qanına keçərək əks-cisimlər əmələ gətirə bilər.
Qanı rezus mənfi olan qadınlar özlərini ilk hamiləlik zamanı abortdan qorumalıdırlar.Əks halda gələcək uşaqların həyatı təhlükədə qala bilər.
Deyilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olar ki,yuxarıda qeyd etdiyimiz hadisədə körpənin ölməsinin əsas səbəbi rezus mənfi qanı olan qadının ilk hamiləliyi pozmasıdır.Qanları rezus mənfi olan qadınlar hamiləliyin ilk günlərindən həkim nəzarəti altında olmalıdırlar.
Belə bir sual meydana çıxır:bəs qadınlar rezus amilə dair məlumatı hamiləlikdən qabaq haradan ala bilərlər?Əlbəttə rezus mənfi qanı olan qadınlara və ya xəstələrə vaxtında təcili tibbi yardım göstərmək üçün onların qan qrupuna və rezus amilinə dair məlumatın əvvəlcədən olmasının böyük əhəmiyyəti vardır.Qanuna görə bütün vətəndaşlaırn razılığı ilə qanın qrupu və rezus amil haqqında onların pasportunda,doğüm şəhadətnamələrində,habelə vətəndaşın şəxsiyyətini müəyyən edən başqa sənədlərdə qeydlər edilməsi yerli səhiyyə orqanlarına bir vəzifə kimi tapşırılmışdır.
Dövlət əhəmiyyətinə malik bu mühüm işə ciddi yanaşmaq lazımdır.Vlideyn çalışmalıdır ki,həm özünün,həm də uşaqlarının sənədlərində qan qrupu və rezus amil haqqında qeyd edilsin.
Bu isə həm böyüklərin,həm də uşaqların sağlamlığınin qorunması deməkdir.
Gəlin bütün bu yazılanlara riayət edək ki,gələcəkdə sağlam övlad dünyaya gətirək,cəmiyyətimizə sağlam nəsillər bəxş edək.Allahın köməkliyi ilə...
XƏBƏR LENTİ
Mövsüm dəbi
Ətli, badımcanlı qızartma (foto resept)
Ahmet Kuraldan ilk açıqlama - FOTO
Qat-qat salat (foto resept)
Sabahın HAVAsı
Erməni nazir Azərbaycana meydan oxuyur
Abituriyentlərə xəbərdarlıq: vaxtı uzadıldı
Yarpaqların üzərindəki rəsmlər
İrəvanın qara sabahı
Tam qızıl iPhone 5s hazırlandı
Onlar tənhadırlar...
Erməni silahlı bölmələri atəşkəsi yenə pozdu - 27 dəfə
Bolqarıstandan Rusiyaya zərbə
Kişilərin qadınlar haqqında bilmələri vacib olan məsləhətlər
Yara izlərini döymə ilə örtən vyetnamlı sənətkar
50 Cent 21 otaqlı mənzilini ucuz satdı
Yas mərasimlərinin keçirilməsi qaydası açıqlandı- RƏSMİ/VİDEO
Cennifer Lopez öz kosmetik brendini yaradıb
Ali məktəblər milli statuslu və adi universitetlərə necə bölünəcək?
Azadlıq meydanı Qələbə paradına hazırlaşır
İlin ən yaxşı regional televiziya proqramı seçildi
Sıla aşpaza ərə gedir-FOTO
Azərbaycanda hava niyə anormaldır?
Milli Ordumuzda dəyişiklik
Marketlərdəki kassalarda koronavirusa yoluxmaq riski yüksəkdir -VIDEO
Luçano Pavarottinin dul xanımı ərə getdi
Erməni ordusu onların ümidinə qalıb...
Bakıda zamanı səhv saldıran saat
Gəlin maşınları
Sizin eşq rəqəminiz neçədir?
Təsirli Lamborghini Aventador
Saakaşvili azərbaycanlı məmura: "Mənim vaxtımda sənin kimilər həbsdə otururdu"
Virtual, yoxsa real həyatdakı sevgi? - Bakıda SORДћU
Beren Saat yeni layihə ilə hər kəsi sevindirdi-FOTO
Solğun dəri üçün nə etməli?
Sobada tərəvəzli qızıl balıq (foto resept)
Ətlə ayran birlikdə qəbul edilərmi?
Məşhur aktyor ata oldu üçün peşman olduğunu dedi-FOTO
Azərbaycanda daha altı nəfər koronavirusdan sağaldı - RƏSMİ
Hər 14 gündə dünyada danışılan bir dil məhv olur
Qadın.Netlilərin fobiyaları (Son)
Köhnə tankdan 2,5 milyonluq qızıl çıxdı
"Eurovision 2020" ləğv olundu?
Məşhur müğənnidən gözlənilməz MESAJ -FOTO
Tayland kralı silahı ilə diqqət çəkdi-FOTO
Gülmək zərərlidirmi?
"Adamlar var ki, pul yığmaq üçün 3 dəfə toy edir" - Araz Əlizadə
İşsizlik müavinəti minimum 20 manat artırıldı
Şokoladlı pışka (foto resept)
Alyonanın gəlinliyi qiyməti ilə diqqət çəkib-FOTO
- ŞƏRHLƏR