Bu gün də sizə Azərbaycan yazıçı-publisisti, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən Zoğal bitkisinin çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyəm. Ümid edirəm ki, faydalanacaqsınız.
Zoğal bitkisindən (meyvəsindən) insanların qida kimi istifadə etməsinin başlanğıcı bilinməyən qədim tarixi vardır. Lakin yazılı mənbələrdə zoğal meyvəsindən istifadə olunmasının 5 min illik tarixi olduğu göstərilir. Ona Avropada (Fransa, İtaliya, Şərqi Avropa, Ukrayna, Moldova, Rusiya), Qafqaz, Mərkəzi Asiya, Çin, Yaponiya və Şimali Amerikada rast gəlmək mümkündür. Çox qəribədir ki, zoğal bitkisi mart ayının ortasında çiçək açmağa başlayır və tam meyvənin yetişməsinə kimi azı 5-6 ay keçir. Hələ bu qədər uzun müddətə yetişən və formalaşan ikinci meyvə ağacı tanımadığımı da qeyd etməliyəm. Bir çox hallarda kol, təsadüfü hallarda isə 5-7 metr hündürlüyündə olan ağacda yetişir. Tarixçilərin bildirdiyinə görə İsveçrədəki arxeoloji qazıntılar zamanı ilk zoğal sümüklərinə rast gəlinib. Lakin mən sizə bu xəbərimdə zoğalın tarix boyu hansı mərhələləri keçdiyindən bəhs etməyəcəm. Bu xəbərimdə sizə zoğalın kimyəvi və müalicəvi əhəmiyyətindən bəhs edəcəyəm.
Zoğalın kimyəvi tərkibi
Zoğalın qabıq hissəsindən 6,25-8,1% aşı maddəsi, üzvi turşular, budaqlarından 5,84% aşı triterpenoidlərdən ursol turşusu, yarpaqlarından sulu karbohidratlar, C vitamini, fenolkarbon turşularından qal, ellaq turşuları, 7-17,6% aşı maddəsi, kversetin, kempferol flavonoidləri, çiçəyinin tərkibindən fenolkar-bon turşuları və onların törəmələrindən qall və ellaq turşuları, rutin, izokversetin, kversitin (3- β karotin, α -karotin), kversetin, meyvəsindən sulu karbohidratlar, saxaroza, 0,63-1,44 pektin, alma, çaxır, qlioksal üzvü turşuları, karotinoid maddələri, C vitamini, 0,13-0,89% aşı maddələri, leykoanosianlar, delfinidin, sianidin, peonidin, malvidin, 3-ramunorilqallaktozid, 3-qalaktozid sianidin, 3-qalaktozid delfi-nidin, 3-qalaktozid və 3-robinobiozid pelazqonidin (3-raninorilqalak-tozid pelazqonidin), şirəsindən alma turşusu, C vitamini, aşı maddələrindən – katexin, epiqallokatexin, epikatexin, sianidin, plazqonidin, toxumlarından 8,9% aşı maddəsi, 5,6% piyli yağ və s. maddələr aşkar edilmişdir.
Tibbi əhəmiyyəti
Qabıqlarından hazırlanan ekstraktın arpa unu ilə qarışdırıb pasterizəyə bənzər maddə hazırlayıb səpki və çibanların üzərinə yaxıb müalicə edirlər. Qabıq və yarpağından hazırlanan dəmləmə və cövhərlərdən böyrək, qaraciyər və diabetdə istifadə edilir. Şirəsindən damcı kimi göz xəstəliklərində istifadə edilir. Yarpaqlarından surrokat çayı hazırlanır. Meyvəsindən sinka, qan azlığında, soyuqdəymələrdə, qızdırmada, mədə-bağırsaq xəstəliklərində, şirəsindən, lavaşanasından hazırlanan spirtsiz içkilərdən malyariyada, iştahın artırılmasında, şirəsini nişasta ilə qarışdırılıb şəkərli diabetdə, eləcə də iştahartırıcı vasitə kimi istifadə edilir. Meyvəsinin ət hissəsindən hazırlanan preparatlarından zülalın asan həzm olunmasında, ishalın qarşısının alınmasında və s. xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə olunur.
Zoğal meyvəsindən insanlar qida kimi təzə, qurudulmuş və bişirilmiş halda istifadə edir. Bundan başqa zoğaldan hazırlanan şirə mədə-bağırsaq pozğunluqlarının aradan qaldırılmasında da istifadə olunur. Meyvəsindən hazırlanan şirəyə bal və yumurta sarısı qataraq qarın yatalağının müalicəsində istifadə edirlər. Zoğalın meyvəsindən maddələr mübadiləsinin nizama salınmasında, qan azlığında və mədə xəstəliyində də istifadə olunur. Zoğalın yarpaq və cavan budaqlarından spirtli cövhər - ödqovucu və sidikqovucu kimi istifadə edilir. Onun cəyirdəyindən, şirəsindən və meyvəsindən hazırlanan spirtli tinktura qızdırma xəstəliyini sağaldır, qabığından hazırlanan spirtli məhlul isə orqanizmin fəaliyyətini gücləndirir. Zoğalın çəyirdəyini qurudub üyüdəndən sonra yaranın üstünə səpdikdə yara tezliklə sağalır. Zoğalın meyvəsinin çəyirdəyindən qəhvə hazırlamaq da mümkündür.
XƏBƏR LENTİ
Fırtına quşları gəmini “ələ keçirdi” - VİDEO
Ərəblər İŞİD-ə qarşı ittifaq yaratdılar
WhatsApp-da Yenilik
Musiqilər zehnimizdə niyə təkrarlanır?
Hər kəs Eser Yenenlerin TOYundan danışır-FOTO
Qərb Rusiyanı vurdu, zərbə Türkiyəyə dəydi
Hamiləlik dövründə necə qidalanmalı?
Saç tökülməsi və yağlı saçlar üçün maska
Ramazanın 16-cı gününün duası
İnanclar
Yağışdan da elektrik alınacaq
Türk pizzası (foto resept)
Azərbaycanda koronavirusdan ölənlərin sayında yeni rekord
Bu mahnı insanı ölümdən xilas edir - VİDEO
Vitaminli xörəklər - 6
Dünya Kubokunun simvolik yığması
Hacıqabul-Bəhramtəpə avtomobil yolunda yeni körpülər tikilir
"Bu dəfə dəqiqdir": Putin Ermənistana gedir
Evdə çanta hazırlayaq
İrem Derici hər kəsi təəccübləndirdi
Kəsmikli piroq (video-resept)
Ölü qadının uşağı oldu
Payız fəslinə uyğun ayaqqabılar
Monqol mətbəxindən "Buuz" (foto resept)
Nar "xəstələnib"
Şəkil rəngləməyin inanılmaz faydaları
Metro fəaliyyətini bərpa edir - RƏSMİ
Türkiyə gözəli Burak Özçvitin tərəf müqabili olacaq-FOTO
2019 payız qarderobunuzda nə olmalıdır?
Ermənistan ordusu itki verdi
Azərbaycana 1972-ci ilin sərt qışı gəlir?
Ərdoğan və Putin Azərbaycanla Ermənistan sərhədində baş verənləri müzakirə ediblər
Zövqlü mətbəx mebelləri
Culiya Roberts BOŞANIR
Sabah qar qayıdır
Aleyna bikinili FOTOsunu paylaşdı
Hazal Kayaya ad günü surprizi-FOTO
Hicablı xanımlar üçün geyimlər
Məktəbdə müəlliməyə pul, ya hədiyyə vermək olarmı?
Azərbaycanda gəlinlərin həyatı niyə əzaba dönür?
Qadınlar və kişilər
Bu ölkədə 98 faiz xəstə koronadan dərmansız sağalır - Açıqlama
Saqqalını qırxdı davaya səbəb oldu-FOTO
Ordumuz şəhid verdi
Düşməndən növbəti TƏXRİBAT - Cəbhədə nə baş verir?
Mehmet Ali Erbil 63 gündən sonra komadan ayıldı-FOTO
Brüsseldə NATO-Azərbaycan əməkdaşlığı müzakirə edilir
Sabahın HAVAsı
Biz niyə bizi istəməyən insanlara asılıb qalırıq?
Günün ulduz falı
- ŞƏRHLƏR