Bu gün də sizə Azərbaycan yazıçı-publisisti, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən Zoğal bitkisinin çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyəm. Ümid edirəm ki, faydalanacaqsınız.
Zoğal bitkisindən (meyvəsindən) insanların qida kimi istifadə etməsinin başlanğıcı bilinməyən qədim tarixi vardır. Lakin yazılı mənbələrdə zoğal meyvəsindən istifadə olunmasının 5 min illik tarixi olduğu göstərilir. Ona Avropada (Fransa, İtaliya, Şərqi Avropa, Ukrayna, Moldova, Rusiya), Qafqaz, Mərkəzi Asiya, Çin, Yaponiya və Şimali Amerikada rast gəlmək mümkündür. Çox qəribədir ki, zoğal bitkisi mart ayının ortasında çiçək açmağa başlayır və tam meyvənin yetişməsinə kimi azı 5-6 ay keçir. Hələ bu qədər uzun müddətə yetişən və formalaşan ikinci meyvə ağacı tanımadığımı da qeyd etməliyəm. Bir çox hallarda kol, təsadüfü hallarda isə 5-7 metr hündürlüyündə olan ağacda yetişir. Tarixçilərin bildirdiyinə görə İsveçrədəki arxeoloji qazıntılar zamanı ilk zoğal sümüklərinə rast gəlinib. Lakin mən sizə bu xəbərimdə zoğalın tarix boyu hansı mərhələləri keçdiyindən bəhs etməyəcəm. Bu xəbərimdə sizə zoğalın kimyəvi və müalicəvi əhəmiyyətindən bəhs edəcəyəm.
Zoğalın kimyəvi tərkibi
Zoğalın qabıq hissəsindən 6,25-8,1% aşı maddəsi, üzvi turşular, budaqlarından 5,84% aşı triterpenoidlərdən ursol turşusu, yarpaqlarından sulu karbohidratlar, C vitamini, fenolkarbon turşularından qal, ellaq turşuları, 7-17,6% aşı maddəsi, kversetin, kempferol flavonoidləri, çiçəyinin tərkibindən fenolkar-bon turşuları və onların törəmələrindən qall və ellaq turşuları, rutin, izokversetin, kversitin (3- β karotin, α -karotin), kversetin, meyvəsindən sulu karbohidratlar, saxaroza, 0,63-1,44 pektin, alma, çaxır, qlioksal üzvü turşuları, karotinoid maddələri, C vitamini, 0,13-0,89% aşı maddələri, leykoanosianlar, delfinidin, sianidin, peonidin, malvidin, 3-ramunorilqallaktozid, 3-qalaktozid sianidin, 3-qalaktozid delfi-nidin, 3-qalaktozid və 3-robinobiozid pelazqonidin (3-raninorilqalak-tozid pelazqonidin), şirəsindən alma turşusu, C vitamini, aşı maddələrindən – katexin, epiqallokatexin, epikatexin, sianidin, plazqonidin, toxumlarından 8,9% aşı maddəsi, 5,6% piyli yağ və s. maddələr aşkar edilmişdir.
Tibbi əhəmiyyəti
Qabıqlarından hazırlanan ekstraktın arpa unu ilə qarışdırıb pasterizəyə bənzər maddə hazırlayıb səpki və çibanların üzərinə yaxıb müalicə edirlər. Qabıq və yarpağından hazırlanan dəmləmə və cövhərlərdən böyrək, qaraciyər və diabetdə istifadə edilir. Şirəsindən damcı kimi göz xəstəliklərində istifadə edilir. Yarpaqlarından surrokat çayı hazırlanır. Meyvəsindən sinka, qan azlığında, soyuqdəymələrdə, qızdırmada, mədə-bağırsaq xəstəliklərində, şirəsindən, lavaşanasından hazırlanan spirtsiz içkilərdən malyariyada, iştahın artırılmasında, şirəsini nişasta ilə qarışdırılıb şəkərli diabetdə, eləcə də iştahartırıcı vasitə kimi istifadə edilir. Meyvəsinin ət hissəsindən hazırlanan preparatlarından zülalın asan həzm olunmasında, ishalın qarşısının alınmasında və s. xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə olunur.
Zoğal meyvəsindən insanlar qida kimi təzə, qurudulmuş və bişirilmiş halda istifadə edir. Bundan başqa zoğaldan hazırlanan şirə mədə-bağırsaq pozğunluqlarının aradan qaldırılmasında da istifadə olunur. Meyvəsindən hazırlanan şirəyə bal və yumurta sarısı qataraq qarın yatalağının müalicəsində istifadə edirlər. Zoğalın meyvəsindən maddələr mübadiləsinin nizama salınmasında, qan azlığında və mədə xəstəliyində də istifadə olunur. Zoğalın yarpaq və cavan budaqlarından spirtli cövhər - ödqovucu və sidikqovucu kimi istifadə edilir. Onun cəyirdəyindən, şirəsindən və meyvəsindən hazırlanan spirtli tinktura qızdırma xəstəliyini sağaldır, qabığından hazırlanan spirtli məhlul isə orqanizmin fəaliyyətini gücləndirir. Zoğalın çəyirdəyini qurudub üyüdəndən sonra yaranın üstünə səpdikdə yara tezliklə sağalır. Zoğalın meyvəsinin çəyirdəyindən qəhvə hazırlamaq da mümkündür.
XƏBƏR LENTİ
Düşmən təcavüzü nəticəsində Azərbaycanın verdiyi mülki itkilər açıqlandı - RƏSMİ
Seda Sayan yeni verilişdə aparıcılıq edəcək
Sabaha xəyanət etməyək
Yaz saç düzümü üçün 15 ideya
Maşın qiyamətindən çıxış yolu nədir?
Öz psixologiyanızı anlamağınız üçün tövsiyələr
Bu gün Azərbaycan Kubokunun finalçıları məlum olacaq
Görəsən, məndə göz var ?
HAVA necə olacaq?- 21 APREL
Deputatların etik davranış qaydaları haqqında qanun qəbul olunub
"Beni Affet" (1-ci hissə)
Ərdoğan huşunu itirdi, həkimlər müdaxilə etdilər
Qışa hazırıqmı? - Rəsmi AÇIQLAMA
Neft Şirkətində işləmək istəyənlərin nəzərinə
Mursilər qəbiləsinin qadınları-FOTO
"Rembo" qayıdır - FOTO
Eviniz və torpağınız sənədlidirmi?
Qadınlar necə qənaət edir?
Günün qoroskopu: arzularınız qorxularınızdan güclü olsun
4 illik evlilik 10 dəqiqəyə bitdi
Bürclərin son 10 ildə keçirdiyi dəyişikliklər (2)
Check-up müayinə nəyə görə lazımdır?
Vensan Kassel evləndi-FOTO
Qayğıya ehtiyac
Günün qoroskopu: kənardan yardım gözləməyin
Qartal, dəvə, ilan və digər heyvanlar... - SANKİ CANLIDIRLAR
"8 Mart" salatı (foto resept)
Sabah da qar yağacaq
Məşhur aktrisanın əri hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Pakistanda hind filmləri qadağan olundu-SƏBƏB
Gün ərzində Facebook-da nə qədər vaxt itirirsiniz?
Yeni İllə bağlı bir həftəlik qeyri-iş günü?
Məşhur aktrisanın barmaqları sındı
Müdafiə Nazirliyindən XƏBƏRDARLIQ: Bu nömrələrdən sizə mesaj gələ bilər
COVID-19 statistikası: Ən çox ölüm bu yaş aralığındadır
Üzük modelləri
"Bank of Baku" Android və iPad üçün mobil əlavələrini işə saldı!
Yağış yağacaq
Tuba Büyüküstün yeni stili ilə HEYRAN ETDİ - FOTO
1 ayda 5 milyon Galaxy Note 3 satıldı
Dodaqları çatladan nədir?
Hazal Kaya hamilə olduğunu etiraf etdi
Rusiyada koronavirus peyvəndi 15 avqustda dövriyyəyə buraxıla bilər
Azərbaycanda internet sürəti artırılır
Ən gözəl körpülər
Urmiya gölü niyə quruyur?
Koronaya yoluxma ehtimalı olanları müəyyən edən qurğu
YEMƏYİN QALIĞINI ŞEYTANA BURAXMAYIN!!!
Xəzərdə suitilərin ölümünün hansı səbəbdən baş verdiyi araşdırılır
Məşhur aktrisanı arıqladan çay
- ŞƏRHLƏR