50 il əvvəl qitələrin hərəkət etdiyi fikri, bir çox geoloq tərəfindən rədd edilirdi. Bu anda müasir elmin işığında Plitələrin tektonikası nəzəriyyəsi olaraq bilinən bu nəzəriyyə demək olar ki, bütün geoloqlar tərəfindən istisnasız qəbul edilir. Bu günə qədər əldə edilən və bir çox fərqli elm sahəsindən gələn minlərlə dəlil bu nəzəriyyəni təsdiqləmişdir və indiki vaxtda geologiya daxilindəki ən güclü nəzəriyyələrdən biri olaraq varlığını davam etdirir.
Eynilə Təkamül nəzəriyyəsində olduğu kimi Plitələrin tektonikası nəzəriyyəsinə dair dəlilləri saymaqla bitməz, dağlar (hətta sıra dağlar) yaradacaq qədər dəlil var. Ancaq bu anda belə qitələrin hərəkət etdiyini haradan bilirik? Bəli, tam olaraq bu anda üzərində olduğumuz lövhə yüngülcə irəliləməkdədir. Bunu hiss edə bilmərik, çox yavaş bir dəyişmədir (eynilə təkamüllü dəyişmələr kimi). Lakin kifayət qədər təhsilliysək və hara, necə baxmamız lazım olduğunu biliriksə buhəqiqəti görməkasan olacaq.
Məsələn, vizualdakı fotoşəkil ABŞ-ın Kaliforniya əyalətindəki El Centro bölgəsində 1979-cu ilin oktyabr ayında meydana gələn 6.9 ballıq zəlzələdən sonra çəkilmişdir. Bu zəlzələ Imperial vadisini necə deyərlər, "yerindən oynatmışdı". Zəlzələdən əvvəl nizamlı bir şəkildə əkilmiş kələm tarlaları zəlzələdən sonra sürüşən plitələr nəticəsində fotoşəkildəki halını almışdır.
Bunun səbəbi bir-birinə doğru sürtünən iki plitənin bir-birlərinə görə və birdən hərəkət etmələri nəticəsində bu şəkildə qırılmaların meydana gəlməsidir. Bu qırılmalar bir anda böyük enerjilər ortaya çıxararlar və bunun yaratdığı titrəşmələr səthdə "zəlzələ" hesab edilər. Ancaq zəlzələdən başqa ayrı-ayrı insanlar tərəfindən təbiətdə gördüyümüzün əksinə daha nizamlı olaraq tikilmiş strukturlardakı (yollar, binalar, tarlalar kimi) sürüşmələr ilə də müşahidə edilə bilər.
Təbii ki, qitələrin hərəkətini görmək üçün mütləq layların qırılmasını gözləmək şərt deyil 1989-cu ildə NASA tərəfindən kosmosa göndərilən ilk GPS (qlobal mövqeləmə sistemi) peyki elm insanlarına lövhə hərəkətlərini görməmiz üçün yeni və birbaşa bir vasitə təqdim etdi. O gündən etibarın xüsusilə NASA Reaktiv Hərəkət Laboratoriyası Yerin orbitinə 2000-dən çox GPS peyki yerləşdirdi. Bunların hər biri Yerin müəyyən bölgələrini və o bölgələrdəki dəyişmələri izləməkdədir. Bu sırada, qitələrin illik bir neçə millimetrlik-santimetrlik hərəkətləri də bu həssas peyklər tərəfindən qeyd edilmişdir.
Yaşıl Elm
XƏBƏR LENTİ
Tolga doğulacaq körpəsinin adını SƏSVERMƏYƏ qoydu
Sabahın HAVAsı
Putin nefti bahalaşdıracaq
Müxtəlif ölkələrdən olan və bir-birini şəxsən tanımayan bəy və gəlinin qeyri-adi toyu - VİDEO
Sosial şəbəkələrdə paylaşılan şəkillərə inanmayın!
Hamiləlikdə ishal
Palma yağı haqqında həqiqət
Qarpızdan zəhərlənməmək üçün...
Əməkdar artist Almaz Mustafayeva dünyasını dəyişdi
Türkiyə seçimini etdi: AKP-nin uğur sirri nədir?
Yaponiya Urmiya gölünün bərpasına kömək etmək istəyir
Qrip bizə ən çox necə keçir?
Azərbaycanda son sutkada 3469 nəfər COVID-19-a yoluxub
"Qaynana" filminin Afətindən etiraf: "Xoş xatirələrdən danışa bilmərəm"
Jurnalı gülləbaran edənlərin biri öldürülüb, biri isə hər şeyi danır
Sabahın hava proqnozu
Gülüş günü
Hava haqqında
Saçınız sağlam olsun
Günün ulduz falı
Bu çimərliklərə getməyin!
Bir milyon bir qızılgülü Bakıda restoranın qabağına səpdi
Qızımın bağçada öyrəndikləri
Yemək otağı modelləri
Bu gündən I sinfə qəbul başlayır
5 yaşlı qız ayda 500 min qazanır
HAVA necə olacaq? 19 Mart
Güvənmədiyiniz adamlara zamin durmayın
HAVA necə olacaq?- 14 MART
Bengü hamiləliyin 8-ci ayında konsert verdi-FOTO
Nazirdən sahibkarlara xəbərdarlıq
"Çarıq" badımcan yeməyi (foto resept)
Yağış geri qayıdır
Leyla Əliyevanın oğlu klip çəkdirdi-VİDEO
Dilan Çiçeyin arıqlamasının səbəbi bəlli oldu-FOTO
Bu dərmanlardan UZAQ DURUN - Zəhərlənməyə səbəb olur
222 kiloqramdan 96-a düşən qızı heç kim tanımadı - FOTO
Onlayn alış-verişin hansı mənfi tərəfləri var?
Bakı metrosunda törədilən terrordan 21 il ötdü
Azərbaycanda tədris ilinin müddəti uzadılacaq? - RƏSMƏN AÇIQLANDI
İsrail yenə raket zərbələri endirdi
Alimlərdən ŞOK ETİRAF: “Yerin altında həyat var”
Yediyimiz toyuqlar belə şişirdilir
Hamiləlik diaqnozu və testləri
Damla şokoladlı keks (foto-resept)
HAVA necə olacaq?- 13 APREL
Günün qoroskopu: Pozitiv gündür!
Meydana atılan modeldən AÇIQLAMA
Ərdoğan ABŞ-ı seçim qarşısında qoydu
Sadə tutmac (foto-resept)
- ŞƏRHLƏR